HST WFC3 [N II] HM Sge ve çevredeki bulutsunun görüntüsü, büyük ölçekli bulutsu yapısı ve merkezi bölge için farklı kontrast ölçeklerinin ana bulutsu özelliklerini vurgulamak üzere sanatsal olarak geliştirildi. Kredi: arXiv (2023). DOI: 10.48550/arxiv.2312.01984
Hubble Uzay Teleskobu (HST) ve Kızılötesi Astronomi için Stratosferik Gözlemevi’ni (SOFIA) kullanan gökbilimciler, HM Sagittae olarak bilinen simbiyotik bir ikili üzerinde çok dalga boylu bir çalışma gerçekleştirdiler. Çalışmanın sonuçları, sundu 4 Aralık’ta ön baskı sunucusunda arXivbu sistemin evrimi hakkında önemli bilgiler sağlar.
Simbiyotik yıldızlar, ışıklarının tayflarında dramatik, aralıklı değişiklikler sergileyen etkileşimli ikili yıldızlardır çünkü çiftlerden biri çok sıcak, küçük bir yıldızdır (örneğin beyaz cüce, nötron yıldızı), diğeri ise soğuk bir devdir. Bu sistemler, yıldız evriminin çeşitli yönlerini inceleyen araştırmacılar için önemli bilgiler sağlayabilir.
Dünya’dan yaklaşık 3.350 ışıkyılı uzaklıkta yer alan HM Sagittae (veya kısaca HM Sge), yüksek derecede gelişmiş, oksijen açısından zengin (M tipi) asimptotik dev dal (AGB) yıldızından, büyük olasılıkla bir Mira’dan oluşan simbiyotik bir sistemdir. değişken, bir beyaz cücenin (WD) üzerine malzeme toplanıyor. İki yıldız arasında 40 AU mesafe var ve sistemin yörünge periyodunun en az 90 gün olduğu tahmin ediliyor.
HM Sge, 1975 yılında optik bantta altı kadir parlaklık verdiğinde nova benzeri bir patlama yaşadı. Ancak klasik novalarda gözlemlenenden farklı olarak patlama, beklenen birkaç günden çok daha uzun süre zirve parlaklığına yakın kaldı.
Şimdi, Baltimore, Maryland’deki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü’nden (STScI) Steven Goldman liderliğindeki bir gökbilimci ekibi, sistemin 1975’teki patlamadan bu yana nasıl geliştiğini anlamak amacıyla HM Sge’yi kızılötesi, optik ve morötesi bantlarda araştırdı. Bu amaçla HST ve SOFIA’dan gelen yeni ve arşiv verilerini analiz ettiler.
Çalışma, HM Sge’de çoğu saniyede birkaç kilometrelik hız değişimleri gösteren su emisyon çizgilerini tespit etti. Bu, simbiyotik bir sistemde su emisyonunun ilk tespitidir. Üstelik sistemdeki nebula özelliklerinde, saniyede birkaç düzine kilometrelik ortalama dışarı akış hızlarına karşılık gelen bazı hareketler de gözlemlendi.
Goldman’ın ekibi, HM Sge’nin iki bileşeninin son birkaç on yılda önemli değişiklikler yaşadığını buldu. Beyaz cücenin etkin sıcaklığı 1989’da 200.000 Kelvin’in altındayken en az 250.000 Kelvin’e yükseldi. Geçen yıl I bandında sistemin yörünge hareketiyle bağlantılı olabilecek bir kararma gözlemlendi.
Ayrıca, AGB yıldızının kızılötesi fotometrisi ve grism spektroskopisi, biraz daha yüksek bir yakın-kızılötesi akı ve daha sönük bir uzak-kızılötesi akı göstermektedir. Araştırmacılar bunun yörünge hareketiyle de ilgili olabileceğini veya HM Sge’nin tam kapasiteyle toz üretmeye geri döndüğünü öne sürüyor olabilir.
Patlamadan bu yana AGB yıldızının spektral enerji dağılımının (SED) şeklinin, bu yıldızın hızla önemli miktarda istikrarlı toz üretimine geri döndüğünü gösterdiğini eklediler.
Toplanan verilere dayanarak, makalenin yazarları ayrıca AGB yıldızının yaklaşık 1.500-2.000 güneş parlaklığı kadar bir parlaklığa ve yılda 0,000004 güneş kütlesi düzeyinde bir gaz kütle kaybı oranına sahip olduğunu buldu.
Daha fazla bilgi:
Steven Goldman ve diğerleri, SOFIA ve HST ile Simbiyotik Mira HM Sge’nin Çoklu Dalga Boyu Çalışması, arXiv (2023). DOI: 10.48550/arxiv.2312.01984
© 2023 Science X Ağı
Alıntı: Araştırma, simbiyotik ikili HM Sagittae’nin (2023, 14 Aralık) evrimini araştırıyor; 14 Aralık 2023’te https://phys.org/news/2023-12-evolution-symbiyotik-binary-hm-sagittae.html adresinden alındı.
Bu belge telif haklarına tabidir. Özel çalışma veya araştırma amacıyla yapılan her türlü adil işlem dışında, yazılı izin alınmadan hiçbir kısmı çoğaltılamaz. İçerik yalnızca bilgilendirme amaçlı sağlanmıştır.