Öklid’in gücü çeşitliliğinde yatmaktadır: Öklid’in büyük görüntü düzleminin bu küçük bölümü, Kahraman gökada kümesinin bir ayrıntısını göstermektedir. Açıkça tanınabilenler, ön planda 240 milyon ışıkyılı uzaklıktaki kümenin bir parçası olan çeşitli tür ve şekillerdeki gökadalar ve arka planda ışığı milyarlarca yıl boyunca yol alan bir dizi sönük, dağınık noktadır. Öklid bunu resmetti. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, Görüntü İşleme, J.-C. Cuillandre, G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO
Evrenin nasıl ortaya çıktığını ve nasıl evrimleşerek bugünkü haline geldiğini anlamak için iki şeye ihtiyaç vardır. Kozmolojik bilgisayar modelleri, evrenin bugünkü beklenen görünümünü tasvir etmek için fizik yasalarını kullanır; teleskoplarla yapılan gözlemler ise bu modellerin doğru olup olmadığını kontrol eder.
Öklid Uzay Teleskobu, ilk kez, Dünya’dan gözlemlenebilir evrenin neredeyse tamamını kapsayan milyarlarca galaksinin konumunu üç boyutlu olarak ölçme yeteneğine sahip olacak. İlk bilimsel görüntüler artık yayınlandı.
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) en yeni uzay teleskobu Öklid, uzaydan ilk renkli görüntülerini yayınladı. Bu görüntüler, geniş alan dedektörleri kullanarak görünür ve yakın kızılötesi ışığı yakalamak için tasarlanmış iki cihazdan elde edilen verilerin birleşiminden kaynaklanmaktadır: VIS (Görünür Alet) ve NISP (Yakın Kızılötesi Spektrograf ve Fotometre). Öklid’in en önemli görevi evrenin en ayrıntılı üç boyutlu haritasını çıkarmak ve böylece onun bazı karanlık sırlarını açığa çıkarmaktır.
Max Planck Astronomi ve Dünya Dışı Fizik Enstitüleri’nin de aralarında bulunduğu Öklid konsorsiyumunun Alman üyeleri, teleskobun temel teknik bileşenlerini geliştirdiler. Ayrıca muazzam veri akışlarını yönetmek ve yayınlanan verilerin kalitesini sağlamak için lojistik hizmetler de sağlarlar.
-
Karanlık maddenin izinde: Öklid’den alınan bu görüntü, Perseus gökada kümesinin bu kadar çok gökadasını aynı anda bu kadar büyük bir görüntü bölümünde ve bu kadar yüksek düzeyde ayrıntıyla yakalayan ilk görüntüdür. Resimde evrendeki en büyük yapılardan biri olan Perseus kümesine ait 1000 gökada gösterilmektedir. Arka planda çok daha uzak mesafedeki 50.000’den fazla başka galaksi tanınabiliyor. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, Görüntü İşleme, J.-C. Cuillandre, G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO
-
Samanyolu’nu anımsatan bir galaksi: IC 342 galaksisi on bir milyon ışıkyılı uzaklıkta olup, gökyüzünde yaklaşık dolunay büyüklüğünde görünmektedir. Öklid, çalışması sırasında IC 342’den çok daha uzakta bulunan ve karanlık madde ile karanlık enerjinin görünmez etkisini ortaya çıkaran milyarlarca başka galaksiyi görüntüleyecek. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, Görüntü İşleme, J.-C. Cuillandre, G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO
Hubble veya James Webb gibi önceki uzay teleskopları, gökyüzünün çok küçük alanlarını büyük ayrıntılarla incelemek için inşa edilmişti. Öklid ise aynı derecede yüksek görüntü kalitesiyle görüş alanını genişletiyor: Büyük optikleri, hassas cihazları ve rahatsız edici Dünya atmosferinin dışındaki konumu sayesinde, nispeten kısa bir gözlem süresinde gökyüzünün geniş bölümlerinin görüntülerini sağlıyor. Bunlar aynı zamanda dikkat çekici derecede keskindir ve uzak galaksilerin soluk ışığını içerir.
Yayınlanan görüntülerle, Euclid konsorsiyumunun üyeleri, seçilen beş nesneyi kullanarak Euclid’in tam potansiyelini gösteriyor. Her görüntü dolunaydan biraz daha büyük bir alanı kapsıyor. Görevin sonunda, bu türden yaklaşık 40.000 görüntü bölümü birleştirilerek gökyüzünde yaklaşık 14.000 metrekarelik geniş bir alan oluşturulacak. Bu, kendi galaksimiz Samanyolu hariç tüm gökyüzünün üçte birini oluşturur.
Şu anda yayınlanan görüntüler bir şeyi çok net bir şekilde gösteriyor: Her görüntü, bireysel yıldızların, Samanyolu’nun veya uzak galaksilerin fiziğine dair yeni anlayışların bir hazinesi olacak.
Münih yakınlarındaki Garching’deki Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü’nden ve Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi’nden Maximilian Fabricius, “Teleskop muazzam miktarda veri toplayacak ve daha önce mümkün olandan daha fazla nesneyi tespit edecek” diyor. Heidelberg’deki Max Planck Astronomi Enstitüsü’nden alet bilimcisi Knud Jahnke bunu doğruluyor: “Hepimizin Öklid’in sağlayacağı bilgi zenginliğine uyum sağlamamız gerekiyor.”
Bir örnek Perseus gökada kümesidir. Bu galaksi kümeleri evrendeki en büyük ve en büyük yapılardan bazılarıdır. Karanlık madde ağları olmasaydı, burada tasvir edilen galaksiler gökyüzüne eşit şekilde dağılırdı. Max Planck Dünya Dışı Fizik Enstitüsü’nden ve Ludwig-Maximilians’tan bir bilim adamı olan Matthias Kluge şöyle açıklıyor: “Öklid’in devasa görüş alanı ve olağanüstü hassasiyeti sayesinde, Perseus gökada kümesi içindeki gökadalar, en dıştaki ve en sönük bölgelerine kadar ölçülebilir.” -Üniversite.
“Aynı görüntüde Perseus kümesine bağlı olmayan başka galaksiler de var. Evrenin derinliklerine baktığınızda, ışığın sonlu hızı göz önüne alındığında, daha eski galaksiler ve daha fazla galaksi bulacaksınız. Bu bilgi zenginliği, araştırmacıların evrenin bol miktarda çarpışma ve galaksilerin birleşmesiyle işaretlenen ilk günlerini anlamalarına önemli ölçüde katkıda bulunacaktır.”
-
Derinliği olan bir anlık görüntü: Kahraman kümesinin genel görüntüsünden yaklaşık 200 kat daha küçük olan bu görüntü bölümü, Kahraman kümesinin ön plandaki muhteşem görüntüsünün yanında kaybolan detayların izlenimini veriyor. Altı yıldız şeklindeki “sivri uç” ile en parlak noktalar, galaksimizin ön plandaki yıldızlarıdır. Bunların arasında, evrenin ilk günlerindeki galaksilere karşılık gelen çok sayıda dağınık ve kırmızımsı lekeler bulunur. Bazıları o kadar uzakta ki ışıklarının bize ulaşması 10 milyar yıl sürdü. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, Görüntü İşleme, J.-C. Cuillandre, G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO
-
Samanyolu’nun yakınlarından tuhaf bir galaksi: Düzensiz galaksi NGC 6822, Samanyolu’muz gibi düzgün sarmal kolları olmayan cüce galaksilere bir örnektir. Bu tür galaksilerin, yakındaki ve genç evrende (Öklid’in kapsamlı bir şekilde haritasını çıkaracağı bir evren) bulunabilen tam gelişmiş galaksilerin yapı taşları olduğu düşünülüyor. Daha yakından bakarsanız, tek tek yıldızları ve hatta süpernova kalıntılarını tanıyabilirsiniz. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, Görüntü İşleme, J.-C. Cuillandre, G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO
Evrenimizin yaklaşık %95’inin, Perseus gökada kümesinin oluşumunda da rol oynayan gizemli “karanlık” unsurlardan oluştuğu görülüyor. Karanlık madde galaksiler arasındaki ve içindeki çekimsel etkiyi belirlerken ve başlangıçta evrenin genişlemesini yavaşlatırken, karanlık enerji kozmosun mevcut hızlandırılmış genişlemesini yönlendiriyor. Ancak karanlık maddenin ve karanlık enerjinin doğası hala anlaşılması zor.
Bilim adamlarının bildiği şey, bu maddelerin teleskoplarla gözlemlenebilen nesnelerin görünümünde ve hareketlerinde hafif değişikliklere neden olduğudur. Öklid, görünür evren üzerindeki “karanlık” etkiyi tespit etmek için önümüzdeki altı yıl boyunca 10 milyar ışıkyılı kadar uzaklıktaki milyarlarca galaksinin şekillerini, mesafelerini ve hareketlerini gözlemleyecek.
Burada, NISP kızılötesi cihazından gelen spektral bilgiler, Öklid tarafından görüntülenen galaksilerin mesafelerini ve hareketlerini çok doğru bir şekilde belirleyecek ve Öklid’in iki boyutlu fotoğraflarını en kapsamlı üç boyutluya çevirecek olan yer tabanlı teleskoplardan gelen optik spektrumlarla desteklenmektedir. şimdiye kadar yaratılmış görünür evrenin haritası.
Alıntı: İlk yayınlanan görüntüler Öklid uzay teleskobunun potansiyelini göstermektedir (2023, 11 Kasım) 11 Kasım 2023 tarihinde https://phys.org/news/2023-11-images-euclid-space-telescope-potential.html adresinden alınmıştır.
Bu belge telif haklarına tabidir. Özel çalışma veya araştırma amacıyla yapılan her türlü adil işlem dışında, yazılı izin alınmadan hiçbir kısmı çoğaltılamaz. İçerik yalnızca bilgilendirme amaçlı sağlanmıştır.