Güneş sistemimizin dışındaki gezegenler veya ötegezegenler neye benziyor? Bu resimde çeşitli olasılıklar gösterilmektedir. Bilim adamları 1990’larda ilk dış gezegenleri keşfettiler. 2022 itibariyle, taksit 5.000’den fazla onaylanmış ötegezegen olarak duruyor. Kredi: NASA/JPL-Caltech
Onaylanmış ötegezegenlerin sayısı 5.000’i geçti ve bu, öncülüğünde 30 yıllık bir keşif yolculuğunu temsil ediyor.[{” attribute=””>NASA space telescopes.
Not so long ago, we lived in a universe with only a small number of known planets, all of them orbiting our Sun. But a new raft of discoveries marks a scientific high point: More than 5,000 planets are now confirmed to exist beyond our solar system.
The planetary odometer turned on March 21, with the latest batch of 65 exoplanets – planets outside our immediate solar family – added to the NASA Exoplanet Archive. The archive records exoplanet discoveries that appear in peer-reviewed, scientific papers, and that have been confirmed using multiple detection methods or by analytical techniques.
The 5,000-plus planets found so far include small, rocky worlds like Earth, gas giants many times larger than Jupiter, and “hot Jupiters” in scorchingly close orbits around their stars. There are “super-Earths,” which are possible rocky worlds bigger than our own, and “mini-Neptunes,” smaller versions of our system’s Neptune. Add to the mix planets orbiting two stars at once and planets stubbornly orbiting the collapsed remnants of dead stars.
Gökbilimciler şimdi 5.000’den fazla ötegezegen veya güneş sistemimizin ötesindeki gezegenleri doğruladılar. Bu, galaksimizdeki olası yüz milyarların sadece bir kısmı. Ötegezegen keşfinin konileri, bir tekerleğin parmakları gibi Dünya gezegeninden yayılır. Daha birçok keşif bekliyor. Kredi bilgileri: NASA/[{” attribute=””>JPL-Caltech
“It’s not just a number,” said Jessie Christiansen, science lead for the archive and a research scientist with the NASA Exoplanet Science Institute at Caltech in Pasadena. “Each one of them is a new world, a brand-new planet. I get excited about every one because we don’t know anything about them.”
We do know this: Our galaxy likely holds hundreds of billions of such planets. The steady drumbeat of discovery began in 1992 with strange new worlds orbiting an even stranger star. It was a type of neutron star known as a pulsar, a rapidly spinning stellar corpse that pulses with millisecond bursts of searing radiation. Measuring slight changes in the timing of the pulses allowed scientists to reveal planets in orbit around the pulsar.
Finding just three planets around this spinning star essentially opened the floodgates, said Alexander Wolszczan, the lead author on the paper that, 30 years ago, unveiled the first planets to be confirmed outside our solar system.
“If you can find planets around a neutron star, planets have to be basically everywhere,” Wolszczan said. “The planet production process has to be very robust.”
The more than 5,000 exoplanets confirmed in our galaxy so far include a variety of types – some that are similar to planets in our solar system, others vastly different. Among these are a mysterious variety known as “super-Earths” because they are larger than our world and possibly rocky. Credit: NASA/JPL-Caltech
Wolszczan, who still searches for exoplanets as a professor at Penn State, says we’re opening an era of discovery that will go beyond simply adding new planets to the list. The Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS), launched in 2018, continues to make new exoplanet discoveries. But soon powerful next-generation telescopes and their highly sensitive instruments, starting with the recently launched James Webb Space Telescope, will capture light from the atmospheres of exoplanets, reading which gases are present to potentially identify tell-tale signs of habitable conditions.
The Nancy Grace Roman Space Telescope, expected to launch in 2027, will make new exoplanet discoveries using a variety of methods. The ESA (European Space Agency) mission ARIEL, launching in 2029, will observe exoplanet atmospheres; a piece of NASA technology aboard, called CASE, will help zero in on exoplanet clouds and hazes.
“To my thinking, it is inevitable that we’ll find some kind of life somewhere – most likely of some primitive kind,” Wolszczan said. The close connection between the chemistry of life on Earth and chemistry found throughout the universe, as well as the detection of widespread organic molecules, suggests detection of life itself is only a matter of time, he added.
Bu animasyonda, ötegezegenler, onlarca yıllık keşif boyunca çalınan müzik notalarıyla temsil ediliyor. Daireler yörüngenin konumunu ve boyutunu gösterirken, renkleri algılama yöntemini gösterir. Düşük notalar daha uzun yörüngeler, yüksek notalar daha kısa yörüngeler anlamına gelir. Kredi: NASA/JPL-Caltech/SYSTEM Sounds (M. Russo ve A. Santaguida)
Başka Dünyalar Nasıl Bulunur?
Resim her zaman çok parlak görünmüyordu. 1995’te Güneş benzeri bir yıldızın etrafında tespit edilen ilk gezegenin sıcak bir Jüpiter olduğu ortaya çıktı: yıldızının etrafında son derece yakın, dört günlük bir yörüngede dönen kendi Jüpiter’imizin kütlesinin yaklaşık yarısı kadar bir gaz devi. Başka bir deyişle, bu gezegende bir yıl sadece dört gün sürer.
Gökbilimciler onları tanımayı öğrendikten sonra, yer tabanlı teleskoplardan elde edilen verilerde bu tür daha fazla gezegen ortaya çıktı – önce düzinelerce, sonra yüzlerce. Bunlar “yalpalama” yöntemi kullanılarak bulundu: bir yıldızın yörüngedeki gezegenlerden gelen yerçekimi çekicilerinin neden olduğu hafif ileri geri hareketlerini takip etmek. Ama yine de, hiçbir şey yaşanabilir gibi görünmüyordu.
Kendimize daha çok benzeyen küçük, kayalık dünyalar bulmak, ötegezegen avlama teknolojisinde bir sonraki büyük adımı gerektirdi: “transit” yöntemi. Gökbilimci William Borucki, bir teleskopa son derece hassas ışık dedektörleri takma ve ardından onu uzaya fırlatma fikrini ortaya attı. Teleskop, 170.000’den fazla yıldızdan oluşan bir alana yıllarca bakar ve bir gezegen bir yıldızın yüzünü geçtiğinde yıldız ışığında küçük düşüşler arardı.
Bu fikir Kepler Uzay Teleskobu’nda gerçekleşti.
Artık emekli olan Kepler misyonunun baş araştırmacısı Borucki, 2009’daki lansmanının evrende yeni bir pencere açtığını söylüyor.
“Gerçek bir tatmin duygusu alıyorum ve gerçekten orada olana karşı hayranlık duyuyorum” dedi. “Hiçbirimiz bu muazzam çeşitlilikteki gezegen sistemleri ve yıldızları beklemiyorduk. Bu sadece harika.”