Se sabía desde hacía años que había un tejón cerca de Esch debajo de la vía férrea entre Den Bosch y Boxtel. ‘Un tejón cava mucho, pero cavar tanto que una vía férrea comienza a hundirse, eso no sucede de la noche a la mañana’, explica el presidente Friso Derikx del Dassenwerkgroep Brabant.
Dit artikel is afkomstig uit het Eindhovens Dagblad. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
Doordat er de laatste tijd meer graafactiviteiten waren, heeft ProRail besloten om de dassenburcht met spoed uit te graven. Volgens de spoorbeheerder kan de grond onder het spoor ieder moment inzakken. ProRail wil de burcht uitgegraven om de spoorbaan en ondergrond te kunnen herstellen. Daardoor kunnen in ieder geval tot en met volgende week maandag geen treinen rijden tussen Den Bosch en Boxtel, maar mogelijk zelfs langer.
Het gaat niet slechts om één dassengang, legt woordvoerder Aldert Baas van ProRail uit. «Reizigers lopen geen gevaar wanneer er maar een paar gangen onder het spoor lopen. In dit geval gaat het om een heel gangenstelsel. Wanneer er eentje instort, kunnen de anderen in een domino-effect ook inzakken. En dat is gevaarlijk.»
Ook treinverkeer in Friesland stilgelegd
Het graafwerk van een das wordt heel erg onderschat, zegt Derikx. «In Friesland was de burcht er al zeven jaar. Stichting Das en Boom was al jarenlang hierover in contact met ProRail.» De spoorbedrijf legde het treinverkeer bij het Friese Molkwerum op 13 maart per direct stil omdat dassen daar aan het graven waren. ProRail zou de veiligheid niet meer kunnen garanderen, omdat de burcht groter was dan verwacht.
Volgens de Dassenwerkgroep was in Esch al jaren bekend dat er een dassenburcht zat. «Deze plek hebben ze ook onderschat», zegt Derikx. «Een burcht is heel belangrijk voor een das, omdat het een sociaal dier is. Als hij een burcht heeft in een ongestoord gebied, dan maakt hij nevenburchtjes, pijpjes om er naartoe te komen en holen om naartoe te vluchten. Als een burcht is verstoord, dan maakt hij een wisselburcht. Ze kunnen metershoge stortbergen maken.»
Rond de kraamperiode gaan dassen meer graven, weet Derikx. «Dan maken ze de burchten netjes.» Hij schat in dat er tussen de twee en acht dassen in de burcht in Esch zitten.
Kans dat jongen graafwerkzaamheden niet overleven
Projectleider Bert Hesse van stichting Das en Boom legt uit dat de dassen in deze kwetsbare periode normaal gesproken niet worden gestoord. «Dat is de voorplantingsperiode vanaf 1 december tot 1 juni. Dassen paren vanaf december. De jongen worden in februari geboren en blijven tot april onder de grond.» Hoewel er zo voorzichtig mogelijk wordt gewerkt, is er volgens hem een kans dat sommige jongen het graafwerk niet overleven.
«De graafactiviteiten van de dassen zijn dusdanig dat de veiligheid op het spoor in gevaar is. Als er iets misgaat dan gebeurt er een groot ongeluk dat niet alleen gevaarlijk is voor mensen, maar ook voor de dassen. Helaas moet dat nu op een snelle manier, het is niet anders», aldus de projectleider. Als het misgaat, zijn de gevolgen volgens hem niet te overzien.
Dassenfamilie gaat naar de Landschotse Heide in Westelbeers
Zodra er een vrijstelling is van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, kan de dassenburcht bij Esch onder het spoor tussen Den Bosch en Boxtel worden uitgegraven. «In de tijd dat we niks kunnen doen, kijken we of we ze kunnen ontmoedigen in de burcht te verblijven», zegt Hesse.
Volgens Baas kan dat door geluiden af te spelen, licht in de burcht te schijnen, of door kleppen op de uiteindes van de gangen te zetten waardoor de dieren niet meer terug naar binnen kunnen. «Dan vertrekken ze hopelijk uit zichzelf», aldus de ProRail-woordvoerder.
Hesse geeft echter aan dat het belangrijk is zodra de vergunningen rond zijn ‘zo snel mogelijk te beginnen met graven’, omdat ‘het maatschappelijke belang evident is.’ Stichting Das en Boom en de Dassenwerkgroep Brabant gaan de dassen vangen, onderbrengen in een opvang en uiteindelijk herplaatsen in de Landschotse Heide in Westelbeers. Dassenwerkgroep Brabant staat stand-by met een dierenambulance speciaal ingericht voor dassen. Een dierenarts zal de dassen te verdoven.
Dassenfamilie vanuit het Land van Ooit
Op de Landschotse Heide is een kunstbrug waar de dassen terechtkunnen. Hesse: «Daar zat eerder een dassenfamilie die vanuit het Land van Ooit was herplaatst. Deze dassen zijn inmiddels vertrokken, dus daar kan de nieuwe familie naartoe.»
De organisaties zijn met ProRail een samenwerking gestart om dassenburchten bij het spoor in de toekomst vaker preventief aan te pakken. Dat kan bijvoorbeeld door een beginnende graverij te verstoren om de das te ontmoedigen daar een burcht te maken, legt Derikx uit. «Als er een klein stukje is gegraven, dan wordt dat half dichtgegooid. Als er nog een diertje in zit, zoals een konijn, dan kan het er nog uit. Als het dan een lange tijd niet meer is belopen, kan het worden verwijderd.»