Binlerce yıldır Tibetli kadınlar, havanın ince ve oksijenin az olduğu Tibet Platosu’nda aşırı yükseklerde yaşıyorlar. Case Western Reserve Üniversitesi’nin yeni araştırmasına göre, zamanla bu ortamda gelişmelerine olanak tanıyan benzersiz adaptasyonlar geliştirdiler.
Profesör Cynthia Beall liderliğindeki çalışma, bu kadınların vücutlarının 14.000 feet yüksekliğe kadar yaşamanın zorluklarıyla başa çıkacak şekilde nasıl geliştiğini inceliyor. Araştırma, bu zorlu ortamda hayatta kalmalarına ve üremelerine yardımcı olan, oksijeni daha verimli bir şekilde iletme yeteneklerini vurguluyor.
İnce Havada Hayatta Kalmak
Oksijen seviyelerinin deniz seviyesinden önemli ölçüde düşük olduğu yüksek rakımlarda yaşamak, insanın hayatta kalması için büyük zorluklar oluşturur. Ancak 10.000 yıldan fazla bir süredir Tibetli kadınlar bu koşullar altında yalnızca yaşamayı değil, topluluklar kurmayı ve aile yetiştirmeyi de başardılar. Beall’in Ulusal Bilimler Akademisi Bildiriler Kitabı’nda yayınlanan çalışması, bu kadınların bu kadar az oksijenle hayata uyum sağlamalarını sağlayan fizyolojik özellikleri ortaya çıkarıyor.
Uyarlamalarının Arkasındaki Bilim
Beall’in ekibi Nepal’in Yukarı Mustang bölgesinde yaşayan 46 ila 86 yaşları arasındaki 417 kadını inceledi. Amaçları, bu kadınların vücutlarının oksijen alımını ve dağıtımını nasıl yönettiğini anlamaktı; özellikle de bu onların üreme yeteneklerini etkilediğinden. Çalışma kurmak Oksijen satürasyonu yüksek olanların çocuk sahibi olma konusunda daha başarılı olduğu görüldü. Önemli olan hemoglobin seviyelerinde bir denge gibi görünüyor; oksijeni etkili bir şekilde taşımaya yetecek kadar, ancak kanı kalınlaştırıp kalbi zorlayacak kadar değil.
Kadim Bir Genetik Avantaj
En önemli bulgulardan biri, eski Denisovalılardan aktarılan bir genetik özellik olan EPAS1 geninin rolüdür. Kandaki oksijen düzeyinin düzenlenmesine yardımcı olan bu gen, Tibet Platosu’nda yaşayan popülasyona özgüdür ve onların yüksek rakımlı yaşama uyum sağlama yeteneklerinde kritik bir rol oynar. Bu adaptasyonlar, Tibetli kadınların çoğu insan için son derece zorlu bir ortamda sadece hayatta kalmalarını değil, aynı zamanda gelişmelerini de sağlamak açısından çok önemliydi.