‘Üçlü yıldız’ keşfi, yıldız evriminin anlaşılmasında devrim yaratabilir

Leeds Üniversitesi bilim adamlarının çığır açan yeni keşfi, gökbilimcilerin evrendeki en büyük ve en yaygın yıldızlardan bazılarını anlama biçimini değiştirebilir. “Gaia, küçük ölçeklerde B ve Be yıldız ikililiğindeki farkı ortaya çıkarıyor: Be fenomenine neden olan kütle transferinin kanıtı” başlıklı makale dergide yayınlandı. Kraliyet Astronomi Topluluğunun Aylık Bildirimleri.

Ph.D. Üniversitenin Fizik ve Astronomi Okulu’ndan öğrenci Jonathan Dodd ve Profesör René Oudmaijer, şimdiye kadar çoğunlukla çift yıldızlarda var olduğu düşünülen devasa Be yıldızlarının aslında “üçlü” olabileceğine dair ilgi çekici yeni kanıtlara işaret ediyor.

Bu dikkate değer keşif, yıldızların daha genel olarak nasıl evrimleştiğine dair teoriler geliştirmek için önemli bir “test yatağı” olarak kabul edilen nesnelere (B yıldızlarının bir alt kümesi) ilişkin anlayışımızda devrim yaratabilir.

Bu Be yıldızları, kendi güneş sistemimizdeki Satürn’ün halkalarına benzeyen, gazdan yapılmış karakteristik bir diskle çevrelenmiştir. Be yıldızları yaklaşık 150 yıldır bilinmesine rağmen (ilk kez 1866’da ünlü İtalyan gökbilimci Angelo Secchi tarafından tanımlanmıştı) şimdiye kadar hiç kimse onların nasıl oluştuklarını bilmiyordu.

Şu ana kadar gökbilimciler arasında fikir birliği, disklerin Be yıldızlarının hızlı dönüşüyle ​​oluştuğu ve kendisinin de ikili sistemdeki başka bir yıldızla etkileşime giren yıldızlardan kaynaklanabileceği yönündeydi.

Üçlü sistemler

Araştırmanın ilgili yazarı Bay Dodd, “Bunun için en iyi referans noktası, eğer Star Wars’u izlediyseniz, iki güneşi olan gezegenlerin olmasıdır” dedi.

Ancak şimdi, verileri analiz ederek Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uydusuBilim adamları, bu yıldızların aslında üçlü sistemlerde var olduğuna dair kanıtlar bulduklarını söylüyorlar; sadece iki yerine üç cisim etkileşime giriyor.

Bay Dodd şunları ekledi: “Yıldızların gece gökyüzünde 10 yıl gibi daha uzun periyotlarda ve yaklaşık altı ay gibi daha kısa periyotlarda hareket etme şeklini gözlemledik. Bir yıldız düz bir çizgide hareket ediyorsa, sadece bir yıldızın olduğunu biliyoruz, ancak birden fazla varsa hafif bir yalpalama veya en iyi durumda bir sarmal göreceğiz.

“Bunu, baktığımız iki yıldız grubuna (B yıldızları ve Be yıldızları) uyguladık ve kafa karıştırıcı bir şekilde bulduğumuz şey, ilk bakışta Be yıldızlarının B yıldızlarına göre daha düşük yoldaş oranına sahip olduğu gibi görünüyor. Bu ilginç çünkü onların daha yüksek bir orana sahip olmasını beklerdik.”

Ancak Baş Araştırmacı Prof Oudmaijer, “Onları göremememizin nedeni, artık tespit edilemeyecek kadar zayıf olmaları olabilir.” dedi.

Kütle Transferi

Araştırmacılar daha sonra farklı bir veri kümesini inceleyerek daha uzaktaki yoldaş yıldızları aradılar ve bu daha büyük ayrımlarda yoldaş yıldız oranının B ve Be yıldızları arasında çok benzer olduğunu buldular.

Bundan, birçok durumda üçüncü bir yıldızın devreye girerek yoldaşı Be yıldızına yaklaşmaya zorladığı sonucunu çıkarabildiler; bu, kütlenin birinden diğerine aktarılabileceği ve karakteristik Be yıldız diskini oluşturabileceği kadar yakın. Bu aynı zamanda bu yoldaşları neden artık göremediğimizi de açıklayabilir; “Vampir” Be yıldızı kütlelerinin büyük bir kısmını emdikten sonra tespit edilemeyecek kadar küçük ve sönük hale geldiler.

Keşfin kara delikler, nötron yıldızları ve yerçekimsel dalga kaynaklarına ilişkin anlayışımız da dahil olmak üzere astronominin diğer alanları üzerinde büyük etkileri olabilir.

Prof Oudmaijer, “Şu anda fizikte kütleçekim dalgaları konusunda bir devrim yaşanıyor. Bu kütleçekim dalgalarını yalnızca birkaç yıldır gözlemliyoruz ve bunların kara deliklerin birleşmesinden kaynaklandığı tespit edildi.

“Bu esrarengiz nesnelerin (kara delikler ve nötron yıldızları) var olduğunu biliyoruz, ancak onlara dönüşecek yıldızlar hakkında pek bir şey bilmiyoruz. Bulgularımız bu kütleçekimsel dalga kaynaklarının anlaşılmasına yönelik bir ipucu sağlıyor.”

Şöyle ekledi: “Son on yılda gökbilimciler ikililiğin yıldız evriminde inanılmaz derecede önemli bir unsur olduğunu keşfettiler. Artık bunun bundan daha karmaşık olduğu ve üçlü yıldızların dikkate alınması gerektiği fikrine doğru ilerliyoruz.”

“Aslında” dedi Oudmaijer, “üçlüler yeni ikili dosyalar haline geldi.”