Gökbilimciler yüzlerce ve binlerce ötegezegen keşfetmeye başladıkça, güneş sistemimizde temsil edilmeyen iki tür gezegen olduğunu keşfettiler. Birincisi süper Dünyalar. Dünya gibi büyük kayalık dünyalar ile Neptün gibi küçük gaz gezegenleri arasında bir sınırı paylaşıyorlar. İkincisi ise sıcak Jüpiterler, bunlar yıldızlarının etrafında birkaç gün içinde dönen büyük gaz devleridir.

Güneş sistemimizin dış kenarında bir süper Dünya’nın saklanma ihtimali var; gökbilimciler Güneşimizin sıcak Jüpiterleri olmadığından eminler. Yakın yörüngede dönen gaz devleri oldukça yaygın olduğu için bu durum nadirdir. Ancak yeni bir çalışma, güneş sistemimizde neden Vulcan gezegeninin bulunmadığını açıklayabilir.


Kaynak: NASA/JPL-Caltech

Sıcak Jüpiter dış gezegenlerinin yaygınlığının nedenlerinden biri gözlem etkisinden kaynaklanmaktadır. Küçük yıldızların yakınında yaşayan büyük gezegenler en kolay tespit edilenlerdir, dolayısıyla gökbilimcilerin bu tür birçok nesneyi keşfetmesi doğaldır. Yıllar geçtikçe teknoloji, çeşitli gezegenleri bulma yeteneğini geliştirdi ve sıcak Jüpiterler, özellikle kırmızı cüce yıldızların çevresinde yaygın olarak varlığını sürdürüyor.

Ancak bilim insanları, Güneş’imize benzer yıldızların çevresinde bunların daha az yaygın olduğuna dair istatistikler topladılar ve bu çalışmanın yazarları bunun nedenini bulmak istediler.

Bu yüzden California Legacy Survey’den alınan 382 güneş benzeri yıldız örneğini incelediler. Bu çalışma, ekibin yıldızın metalikliği ve yaşı gibi faktörlere bakabilmesi için spektroskopik verileri içeriyordu. Bu örnekte 46 yıldızın devasa gaz gezegenleri vardı ve ekip bunları sıcak Jüpiterler (birkaç günlük yörünge dönemleri olan) ve soğuk Jüpiterler (yörünge dönemleri birkaç yıl olan) olarak ikiye ayırdı. İlk başta, soğuk Jüpiterlerin sıcak Jüpiterlerden daha fazla olduğu ortaya çıktı; bu, kırmızı cücelerin etrafındaki gezegenlerin dağılımına ilişkin verilerle çelişiyor. Ekip, genç yıldızların Jüpiterlerinin ısınma olasılığının yaşlı yıldızlara göre daha yüksek olduğunu fark etti. Bu nedenle bilim insanları, Güneşimize benzer yıldızların etrafındaki sıcak Jüpiterlerin Bayesian modelini oluşturmak için örneklemeyi kullandılar. İstatistiksel olarak sayıların bir yıldızın yaşamının ortasında, yani 6 milyar yıl civarında azaldığını buldular.

Bu, soğuk Jüpiterlerin yörüngelerinin milyarlarca yıl boyunca sabit kaldığını, sıcak Jüpiterlerin yörüngelerinin ise öyle olmadığını gösteriyor. Görünüşe göre sıcak Jüpiterlerin yörüngeleri zamanla kararsız hale geliyor ve sonunda yıldızları tarafından emiliyorlar. Sonuç olarak, sıcak Jüpiterler eski Güneş benzeri yıldızlar arasında nadirdir.

Güneşimiz hâlâ orta yaşının ilk aşamalarında olduğundan, sıcak bir Jüpiter’in onu yutmuş olması pek olası değildir. Güneş sistemimizde sıcak bir Jüpiter’in var olduğuna dair hiçbir kanıt yok. Ancak Güneşimizin gençliğinde böyle bir dev olsaydı, Güneş’e yakın bulunan daha küçük gezegenleri başarıyla silip süpürürdü. En azından artık sıcak Jüpiterlerin yaygın olmasına rağmen Güneşimiz gibi orta yaşlı yıldızlar için yaygın olmadığını biliyoruz.

Çalışma aynı zamanda güneş sistemimizin ne kadar sıra dışı olduğunu da gösteriyor. Güneş’e benzeyen yıldızlar nispeten nadirdir ve gezegenlerin çoğu kırmızı cücelerin yörüngesindedir. Gökbilimciler gezegen sistemleri bulmaya devam ettikçe, bir gün bizimkine daha benzer yıldız sistemleri bulma şansımız artıyor ve yalnızca sıcak Jüpiterleri değil, aynı zamanda Evrende var olan çok çeşitli gezegenleri daha iyi inceleyebiliriz.



genel-22