Salı günü NASA, insanlığın gelen bir kozmik cismi Dünya’daki yaşamı yok etmekten alıkoyma yeteneğinin bilim kurgu benzeri bir testinde, uzaktaki bir asteroidi saptırma görevi sırasında beklentileri aşmayı kutladı.
NASA şefi Bill Nelson, buzdolabı büyüklüğündeki Çift Asteroid Yönlendirme Testi (DART) çarpma tertibatının 26 Eylül’de aycık asteroidi Dimorphos’a kasıtlı olarak çarptığını ve onu ağabeyi Didymos’un etrafında daha küçük ve daha hızlı bir yörüngeye ittiğini duyurdu.
Bu, yörünge periyodunu yüzde dört veya 32 dakika – 11 saat 55 dakikadan 11 saat 23 dakikaya değiştirdi ve 10 dakikalık bir beklentiyi iyileştirdi.
Nelson, AFP’ye verdiği demeçte, “Gelecekte bir noktada, Dünya’yı vurmakla tehdit eden ve gerçekten biraz hasar verecek kadar büyük bir asteroid bulursak, çok şükür ki bu başarılı testi yapmış olacağız” dedi.
Asteroit çifti her 2,1 yılda bir Güneşimizin etrafında döner ve gezegenimiz için hiçbir tehdit oluşturmaz.
Ancak gezegen savunmasının “kinetik etki” yöntemini incelemek için idealdirler.
DART’ın bir kavram kanıtı olarak başarısı, bir zamanlar bilim kurgu olan bir şeyi, özellikle de “Armageddon”, “Deep Impact” ve “Don’t Look Up” gibi filmleri gerçeğe dönüştürdü.
160 metre çapında veya kabaca büyük bir Mısır piramidi büyüklüğünde olan Dimorphos, daha önce hiç fotoğraflanmamış, çarpmadan yaklaşık bir saat önce bir ışık lekesi olarak ortaya çıktı.
Yumurtayı andıran şekli ve sarp, kaya noktalı yüzeyi, DART saatte yaklaşık 14.500 mil (23.500 kilometre) hızla ona doğru koşarken, son birkaç dakika içinde nihayet net bir şekilde ortaya çıktı.
sözde kuyruklu yıldız
Takip eden günlerde, gökbilimciler, maddenin binlerce kilometreye yayılan çarpıcı görüntülerini – Dünya ve uzay teleskopları tarafından toplanan resimlerin yanı sıra DART ile bölgeye seyahat eden küçük bir yardımcı uydunun – sevincini yaşadılar.
Geçici yeni kuyruğu sayesinde Dimorphos insan yapımı bir kuyruklu yıldıza dönüştü.
Ancak testin ne kadar iyi çalıştığını ölçmek için yer teleskoplarından gelen ışık modellerinin analizi gerekiyordu ve bu da birkaç hafta sonra ortaya çıktı.
Çarpma anında Dünya’dan yaklaşık 6,8 milyon mil (11 milyon kilometre) uzaklıkta olan ikili asteroit sistemi, yerden yalnızca tek bir nokta olarak görülebilir.
Dimorphos, yarım mil genişliğinde önemli ölçüde daha büyük olan Didymos’un önünden geçerken noktanın parlaklığı değişir.
NASA gezegen bilimcisi Nancy Chabot, yörünge periyodunun ölçülmesine dört optik teleskopun dahil olduğunu – hepsi Şili ve Güney Afrika’da – ABD merkezli iki radar teleskopunun bulguyu doğrulamaya yardımcı olduğunu söyledi.
Test ayrıca bilim adamlarına asteroitin katı bir kayaya daha az benzediğini ve daha çok karşılıklı yerçekimi ile bağlanmış kayalardan oluşan bir “çöp yığını” gibi olduğunu gösterdi.
Bir asteroit daha katıysa, bir uzay gemisi tarafından verilen momentum sınırlı olacaktır. Ancak önemli bir kütle, çarpmanın aksi yönünde yüksek hızda itilirse, ek bir destek olacaktır.
NASA bilim adamı Tom Statler bir brifingde, “Yüzeyden fırlatılan patlamanın geri tepmesi, asteroide verilen genel itmeye önemli bir katkıda bulunmuş gibi görünüyor” dedi.
Test, gelecekteki etkilerin sonuçlarıyla ilgili simülasyonlar ve hesaplamalar için bir “bağlantı noktası” olarak hizmet edecek, diye ekledi.
Kitlesel yok oluş
NASA’ya göre, boyutu 140 metreden (460 fit) daha büyük – bir şehri harap edecek kadar büyük – bilinen hiçbir asteroit, önümüzdeki 100 yıl boyunca Dünya’ya çarpma şansına sahip değil.
Ama yeterince bekleyin ve olacak.
Jeolojik kayıtlar, örneğin, altı mil genişliğinde bir asteroidin 66 milyon yıl önce Dünya’ya çarptığını ve tüm türlerin yüzde 75’i ile birlikte dinozorların kitlesel olarak yok olmasına yol açan uzun bir kışa daldığını gösteriyor.
Ajans, 2026’da, 30 milyon mil yakındaki potansiyel olarak tehlikeli 140 metrelik asteroitleri ve kuyruklu yıldızları daha iyi karakterize etmek için Yakın Dünya Nesnesi (NEO) Araştırmacısı adlı bir teleskop başlatmayı planlıyor.
Şimdiye kadar, 140 metrelik tahmini 25.000 NEO’nun yarısından azı keşfedildi.
Bir uzay gemisiyle kinetik etki, mevcut teknolojiyle mümkün olan tek yöntem olsa da, gezegeni savunmanın sadece bir yoludur.
Yaklaşan bir nesne erken tespit edilirse, geminin yerçekimi kuvveti kullanılarak yolunu değiştirecek kadar uzun süre yanında uçmak için bir uzay gemisi gönderilebilir ve sözde yerçekimi traktörü yaratılabilir.
Başka bir seçenek, bir asteroidi yeniden yönlendirmek veya yok etmek için nükleer patlayıcılar başlatmak olabilir.
NASA, bu tür silahları yerleştirmenin en iyi yolunun, asteroidi Dünya’yı daha fazla tehlikeye atabilecek şekilde parçalara ayırmadan güç vermek için uzaktan olacağına inanıyor.