À l’aide de tasses et de bols vieux de 2 500 ans, des scientifiques allemands ont reconstitué en détail comment les anciens Égyptiens embaumaient leurs célèbres momies. Les ingrédients venaient parfois de loin, selon de nouvelles recherches.
Dit artikel is afkomstig uit de Volkskrant. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
Enorme piramides, rijk versierde sarcofagen – de oude Egyptenaren verzorgden welgestelde overledenen tot in de puntjes. Uit een nieuwe studie blijkt bovendien dat ze exotische balsems gebruikten om mummies te maken. Duitse archeologen vonden in een werkplaats tien ingrediënten waarvan een deel afkomstig was van ver buiten Egypte. Het Duitse onderzoek verscheen woensdag in Nature.
De ingrediënten kwamen meestal uit het Middellandse Zeegebied, maar er doken ook exotische materialen op. Zo vonden de onderzoekers damarhars uit Zuidoost-Azië, meer dan 5.000 kilometer verderop.
“De oude Egyptenaren hadden contacten over lange afstanden, dit is daarvan een duidelijk voorbeeld”, zegt Daniel Soliman, egyptoloog bij het Rijksmuseum van Oudheden. “Waarschijnlijk reisden zij zelf niet naar Azië, maar gaven handelaren de hars aan elkaar door.”
Om lijken langer te bewaren, gebruikten de oude Egyptenaren diverse balsems. Dat waren veelal mengsels van plantaardige harsen en oliën, soms met dierlijk vet. De precieze samenstelling van deze balsems bleef lange tijd een raadsel.
De Duitse onderzoekers bestudeerden 31 bekers en schalen van ongeveer 2.500 jaar oud. Die werden opgegraven in Saqqara, een grote begraafplaats ten zuiden van de Egyptische hoofdstad Caïro waar vooral de elite zijn laatste rustplaats vond.
Diverse inscripties omschreven wat er in de containers zat en hoe mensen de inhoud moesten gebruiken. Die teksten vergeleken de onderzoekers met de chemische samenstelling van het achtergebleven residu. Daarin vonden ze tien ingrediënten, in verschillende samenstellingen met elkaar gemengd.
“Het onderzoek is een mooie combinatie van archeologisch, taalkundig en chemisch onderzoek”, vindt Soliman. Hij is niet betrokken bij de Duitse studie, maar doet met het Rijksmuseum van Oudheden wel archeologische opgravingen in Saqqara.
L’embaumement avait également des connotations religieuses, dit Soliman. “Les proches voulaient transformer le corps du défunt en un être doté de pouvoirs divins dans l’au-delà. Certains matériaux gardaient la momie plus longtemps. D’autres, par exemple la cire d’abeille, ont des connotations religieuses, comme nous le savons d’autres rituels égyptiens antiques. Cette distinction est parfois difficile à fabriquer. Pour les anciens Égyptiens, cela allait de pair.
Pourquoi ils ont appliqué tant de types de baumes reste incertain. “Peut-être qu’ils ont utilisé différents baumes à différents moments du processus, ou que certains matériaux étaient moins chers.”
La recherche allemande remet en question la définition habituelle de deux matériaux égyptiens anciens couramment utilisés : antiu et sephet. Ils apparaissaient souvent dans les descriptions de sacrifices religieux.
Pendant longtemps, sur la base de recherches linguistiques, les égyptologues ont pensé que antiu principalement composé de résine de myrrhe, qui provient de plantes de la région arabe. Pots étiquetés antiu contiennent cependant un mélange de graisses animales et de genévrier. Et sephet s’est avéré ne pas être de l’huile, comme on l’a longtemps pensé, mais une pommade. “Les égyptologues sont conscients que les traductions ne sont pas toujours correctes. Cela montre que nous devons continuer à remettre en question ces traductions”, déclare Soliman.