Casi todos en Stopera y sus alrededores vieron la lucha de Shula Rijxman como concejal. Ahora que ella se va, le toca a D66 no cometer los mismos errores en la búsqueda de un reemplazo.
Dit artikel is afkomstig uit Het Parool. Elke dag verschijnt een selectie van de beste artikelen uit de kranten en tijdschriften op NU.nl. Daar lees je hier meer over.
Het was de hoogste ambtenaar van de gemeente, Peter Teesink, die maandag nog maar eens zijn weg vond naar wethouder Shula Rijxman (Zorg, ICT). Achter gesloten deuren hielden zij een kort en lastig gesprek, zeggen omstanders, dat naar verluidt zou gaan over haar omgang met ambtenaren voor wie Teesink verantwoordelijkheid draagt.
Teesink laat via een woordvoerder weten dat zulke gesprekken vertrouwelijk zijn. Rijxman zelf zegt dat ze vast wel eens onaardig is geweest tegen een personeelslid, maar dat er geen sprake was van een conflict. Nog die avond belt ze onder meer D66-partijleider Sigrid Kaag op met de mededeling dat ze de handdoek in de ring gooit. Rijxman krijgt de vraag van de landelijke partijtop om er een nachtje over te slapen, maar tevergeefs.
Pas de volgende ochtend krijgt de Amsterdamse partijleider Reinier van Dantzig te horen dat Rijxman opstapt. In een verklaring aan de gemeenteraad laat Rijxman weten dat de rol van wethouder haar minder goed past dan ze vooraf had gedacht. Het roept de vraag op waarom D66 Rijxman überhaupt naar Amsterdam haalde, maar ook hoe de partij, in de persoon van Van Dantzig, een volgend debacle gaat voorkomen.
Unanieme steun voor komst Rijxman
Rijxmans aanstelling als wethouder ging niet over één nacht ijs. Al in 2018 toog ze naar Amsterdam om kennis te maken met partijleider Van Dantzig bij café-restaurant Dauphine. Binnen D66 is dan bekend dat Rijxman, toen nog bestuursvoorzitter van de NPO, ambities heeft om wethouder te worden. Amsterdam is voor haar de ideale stad: hier liggen haar roots en het biedt profiel.
Het loopt in 2018 alleen anders dan gepland. Bij Rijxman wordt keelkanker ontdekt in dezelfde week als de verkiezingsuitslag. Ze ziet af van de positie. Een herkansing komt in 2022 als D66 drie wethouders mag leveren. Het gaat dan weer beter met de inmiddels 62-jarige Rijxman. Haar ziekte heeft sporen achtergelaten, maar ze werkt volop en zegt klaar te zijn voor een volgende stap nu ze niet meer in dienst is bij de NPO.
De sollicitatiecommissie binnen D66 oordeelt unaniem dat Rijxman de juiste persoon is. Van Dantzig zegt blij te met zijn ‘powerhouse’. Niet alleen vanwege haar bestuurlijke ervaring, maar ook vanwege de diversiteit die ze in het team brengt. Rijxman is Joods, woont samen met een vrouw en is ouder dan de andere wethouders. Een frisse blik van buitenaf.
Top-down besturen
Binnen de ambtelijke organisatie wordt daar al snel anders over gedacht. Intern wordt haar bestuursstijl als warrig en impulsief omschreven. Direct betrokkenen zeggen dat Rijxman geen stukken leest, ze geen zin heeft in vergaderingen en gesprekken met zorginstellingen stroperig verlopen wegens een gebrek aan kennis.
Het lukt Rijxman niet grip te krijgen op het complexe zorgdossier, waar honderden miljoen euro’s aan worden uitgegeven. Ze wil de ambtelijke organisatie vooral top-down besturen, zoals ze dat deed bij de NPO, maar ambtenaren in haar omgeving zijn dit niet gewend.
Ambtenaren draaien intussen overuren om haar overeind te houden als wethouder, maar tot hun frustratie neemt Rijxman weinig aan. Gedurende haar wethouderschap komen deze signalen ook bij Teesink terecht, hij spreekt hierover met haar. Haar politiek adviseur wil vanwege deze redenen ook vertrekken uit het team.
Rijxman vaker afwezig
Ook Rijxmans medewethouders fronsen de wenkbrauwen als zij in september gezamenlijk tijdens een ‘heidag’ de begroting bespreken. Amsterdam staat voor een belangrijke financiële opgave en ook binnen de zorg wachten bezuinigingen, maar Rijxman komt amper op voor haar portefeuilles. In de maanden daarna gaat het niet beter bij collegevergaderingen tussen wethouders en de burgemeester.
Half februari haalt Rijxman ook de verontwaardiging van collega-wethouder Touria Meliani op zich. In een debat moet Rijxman in de verdediging over het omstreden onderzoek voor het boek Het verraad van Anne Frank, waar toen verantwoordelijk wethouder Touria Meliani 100.000 euro subsidie aan gaf. Rijxman valt Meliani publiekelijk af door te zeggen dat de subsidie onder haar wethouderschap nooit op deze manier verstrekt zou zijn.
De afbrokkelende steun lijkt effect op haar te hebben. Ze is vaker afwezig bij overleggen en ook een bestuursconferentie van D66 slaat ze over. De gemeenteraad is kritisch, collega-wethouders zien het niet met haar zitten en ambtenaren zeggen dat het niet beter wordt. Rijxman toont in haar afscheidsbrief zelfreflectie door te stellen dat ze weinig meerwaarde oplevert, maar schrijft ook dat ze onvoldoende ruimte heeft gekregen om dingen op een manier te doen die effectief zijn.
Deze keer geen grote naam voor D66
De coalitie PvdA, GroenLinks en D66 heeft besloten dat er een opvolger moet komen. Ze vinden de portefeuille Zorg te groot om aan een huidige wethouder te geven: bezuinigingen wachten, er zijn lange wachtlijsten en zorgpersoneel verlaat de stad vanwege de wooncrisis.
Van Dantzig zegt zo snel mogelijk op zoek te gaan naar een opvolger. Het is niet voor het eerst dat Van Dantzig op zoek moet naar vervanging. In de vorige periode (2018-2022) vertrok financiënwethouder Udo Kock. Van Dantzig schoof toen de degelijke maar wat kleurloze Utrechtse wethouder Victor Everhardt naar voren.
Wederom een grote naam naar Amsterdam halen kan een risico zijn voor Van Dantzig. Kennis van de Amsterdamse zorg en een rustig verleden zijn in elk geval een pre. De zoektocht zal zo’n twee maanden in beslag nemen, het gaat om een officiële procedure met sollicitanten. Maar zoals goed ingevoerde bronnen zeggen: «Iedereen mag solliciteren, maar het heeft alleen zin als je eerst gebeld bent.»