La región de Nagorno-Karabaj fue escenario de combates por enésima vez esta semana. Armenia y Azerbaiyán han estado enfrentados en esta región durante más de treinta años. Parece que ahora Azerbaiyán está ganando.
Onderhandelingen tussen de strijdende partijen – Armeense separatisten enerzijds en het Azerbeidzjaanse leger anderzijds – lopen nog, maar er zijn aanwijzingen dat de controle over Nagorno-Karabach in handen komt van Azerbeidzjan.
«De korte maar hevige strijd van afgelopen dinsdag betekent het einde van de regio Nagorno-Karabach zoals we die nu kennen», zegt analist Zaur Shiriyev van de denktank International Crisis Group. Shiriyev was afgelopen week in het gebied.
«We zijn na ruim dertig jaar strijd op een keerpunt gekomen. Het ontwapenen van Armeense separatisten en het ontmantelen van de lokale machtsstructuren betekenen dat Nagorno-Karabach nu waarschijnlijk onder het directe gezag van Bakoe komt».
Azerbaiyán logró recuperar territorio una y otra vez
Aunque Nagorno-Karabaj se encuentra en Azerbaiyán, tiene una población mayoritariamente étnica armenia. Poco después del colapso de la Unión Soviética en 1991, se produjo una guerra entre Armenia y Azerbaiyán por Nagorno-Karabaj. Armenia tomó el control del enclave y conquistó las zonas circundantes. La población de etnia armenia estaba a cargo.
“Hasta la segunda guerra de 2020, las negociaciones de paz entre Armenia y Azerbaiyán giraban en torno a dos cuestiones: la devolución del territorio azerbaiyano y el estatus de la población de etnia armenia”, dijo Shiriyev. Durante el conflicto armado de hace tres años, Azerbaiyán logró recuperar una gran cantidad de territorio, pero el control de Nagorno-Karabaj permaneció en manos de los autoproclamados administradores armenios.
Durante el alto el fuego de 2020, se acordó que las tropas armenias se retirarían. «Pero Azerbaiyán siempre ha interpretado esa disposición como una prohibición de todos los grupos armados en la zona, incluidos los separatistas armenios. Así que cuando Bakú tuvo indicios de que esos grupos estaban fuertemente armados, el motivo de un nuevo ataque también se hizo evidente».
Negociaciones de paz a bajo nivel.
Aunque el conflicto en la región de Nagorno-Karabaj parece transcurrir un tanto fuera del alcance de las cámaras, la UE, Estados Unidos y Rusia llevan años trabajando para lograr una paz definitiva entre Armenia y Azerbaiyán. De vez en cuando hay misiones de observación internacionales y, desde 2020, también hay fuerzas de paz rusas estacionadas en Nagorno-Karabaj.
Shiriyev considera que las negociaciones de paz se encuentran ahora en un nivel bajo y que la atención de la UE, Estados Unidos y Rusia también ha disminuido. Pero Shiriyev va demasiado lejos al decir que la falta de atención a las negociaciones es resultado de la guerra en Ucrania. «En los últimos años, las fuerzas de paz rusas han tenido que adaptarse a la situación militar sobre el terreno en Nagorno-Karabaj. Esto siempre ha estado determinado por las acciones del ejército azerbaiyano».
Además, el camino hacia la paz tiene más obstáculos, afirma Shiriyev. «Hay elecciones para el Parlamento Europeo en 2024 y las elecciones presidenciales estadounidenses se celebrarán más tarde ese año. ¿Quieren la UE y los EE.UU. involucrarse en un conflicto tan activo? ¿Y qué tan estable es el gobierno armenio?»
«El día después del ataque azerbaiyano, la gente salió a las calles en la capital armenia, Ereván. Todos estos factores son malas noticias para las negociaciones de paz entre Armenia y Azerbaiyán y, por tanto, para el futuro de Nagorno-Karabaj y de la población local.»