El mercado de la vivienda está ajustado, lo que significa que los profesores, pero también los ancianos, a veces tienen que trasladarse a otro lugar de residencia. La nueva Ley de Vivienda debe garantizar que todo tipo de personas tengan prioridad para una vivienda con más frecuencia. ¿Cómo funciona?
1. Waarom is er een Huisvestingswet?
De prijzen voor een koopwoning zijn zo hard gestegen dat bepaalde beroepsgroepen weinig kans maken op de woningmarkt. Zo verruilde een koophuis in Amsterdam vorig jaar gemiddeld voor 621.000 euro van eigenaar. Tegelijkertijd daalt het aantal gereguleerde, vaak goedkopere huurwoningen.
Een gemiddelde leraar, verpleegkundige of automonteur kan zo’n duur huis niet kopen van het salaris. Maar een stad als Amsterdam kan ook niet zonder deze mensen.
Bovendien geldt het recht op vrije vestiging, dat inhoudt dat inwoners van Nederland zich mogen vestigen op een plek naar keuze. Dan moeten de schaarse huizen wel enigszins eerlijk verdeeld worden, zodat iedereen kans maakt.
Met de Huisvestingswet krijgen gemeenten mogelijkheden om bepaalde groepen bij zich te houden. Het gaat niet alleen om cruciale beroepen, zoals een verpleegkundige. De gemeente moet ook zorgen dat er plek is voor inwoners met ‘lokale binding’ met de stad of het dorp. Dit kunnen jonge, uitdijende gezinnen zijn, of juist ouderen.
2. Om wat voor woningen gaat het?
Op dit moment mag maximaal een kwart van de sociale huurwoningen toegewezen worden aan mensen met een economische of lokale binding. Als de nieuwe Huisvestingswet ingaat, geldt dat voor de helft van alle huurwoningen. In de praktijk zullen dit niet de duurste huurwoningen zijn.
Een woningzoekende agent of leerkracht kan straks ook vooraan in de rij worden gezet voor een nieuw te bouwen koophuis. «Het kan per bouwproject verschillen wie er voorrang krijgt», zegt een woordvoerder van minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting).
Particuliere woningeigenaren hoeven nooit bang te zijn dat zij hun huis slechts aan één groep mensen mogen verkopen. Als het aan de minister en gemeenten had gelegen, zou de goedkopere bestaande bouw ook op deze manier verdeeld kunnen worden onder bepaalde inwoners. Maar daar stak een meerderheid van de Tweede Kamer een stokje voor.
Slechts 3 procent van de woningvoorraad is nieuwbouw, dus dat zet nog geen zoden aan de dijk. «In een gemeente is het wel aantrekkelijk om een deel van de nieuwbouw te reserveren voor eigen bewoners en/of bepaalde doelgroepen», zegt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
3. Welke gevolgen heeft het voorrangsbeleid voor wijken?
Gemeenten kunnen straks meer «spelen» door bepaalde inwonersgroepen in bepaalde wijken te plaatsen. Dat kan met de nieuwe wet ook door goedkope nieuwbouw in een achterstandswijk te zetten en toe te wijzen aan een beroepsgroep.
«Een beetje meer menging zal goed zijn», zegt woningmarktexpert Frank Wassenberg van kennisnetwerk Platform31. Hij ziet dat sociale stijgers nu juist vaak de goedkopere wijken verlaten omdat er geen passend huis meer voor ze is. Zo blijven achterstandsgroepen bij elkaar in wijken zitten.
«Het kan geen kwaad om daar meer werkenden tussen te zetten, zodat ook in Kanaleneiland (een wijk in Utrecht, red.) ‘s morgens meer mensen met een broodtrommel de deur uit gaan.»
4. Ziet heel Nederland de effecten van het nieuwe beleid?
De Huisvestingswet zal niet overal in Nederland effect hebben. Alleen gemeenten met woningschaarste mogen instrumenten uit de wet gebruiken.
In 2020 was dat in de helft van de gemeenten, vooral in en rondom de Randstad, blijkt uit een evaluatie van de Huisvestingswet 2014.
Lokale besturen moeten elke drie jaar aantonen dat er schaarste is aan huizen. Ook moeten ze onderbouwen welke mensen aan het kortste eind trekken op de woningmarkt. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand van wachtlijsten voor woningen.