Dünyanın kutupları ters döndüğünde böyle ses çıkıyor

Dünyanın derinliklerinde garip ve uzaylı bir şey mi var? Özgürleşip göklere kaçmaya mı çalışıyor? Hayır, elbette değil.

Ancak ESA’nın yeni ses ortamında kulağa kesinlikle öyle geliyor.

Yaklaşık her 450.000 yılda bir, Dünya’nın manyetik kutupları yer değiştirir. Jeomanyetik tersinme adı verilen bir olayda kuzey güneye dönüşür ve bunun tersi de geçerlidir. Bu keşif şok ediciydi çünkü gezegenin manyetik alanı çevremizin temel bir parçası. Ancak bu geri dönüşlerin çoğunlukla hayata zararsız olduğu görülüyor.

Jeomanyetik tersinmeler kaotik olaylardır. Ortalama olarak her 450.000 yılda bir ortaya çıkmalarına rağmen bunların bir düzeni yoktur. Son 83 milyon yılda yaklaşık 183 tane vardı, bu da bizi 450.000 yıllık sayıya götürüyor. Ancak sonuncusu 780.000 yıl önceydi ve bazıları bir sonraki için geciktiğimizi söylüyor.

Bazen olaylar tamamen tersine dönmekten ziyade geziniyor. İşte o zaman alan birkaç yüz yıl boyunca yer değiştirir ve sonra orijinal yönelimine geri döner. Laschamps etkinliği yaklaşık 41.000 yıl önce.

Bir gezide, Dünya’nın dış çekirdeğinde alan tersine dönerken, iç çekirdeği değişmeden kalır. Bunlar, tam tersine dönüşlerden daha sık meydana gelir, ancak bunların kesin sayısını ve zamanlamasını belirlemek, etkileri küresel olmadığı için daha zordur.

Bu tersine dönmelerin ve sapmaların kanıtı paleomanyetizmada bulunur. Paleomagnetizma, volkanik kayanın soğuması sırasında demir gibi manyetik elementlerin yönünü ölçer. Bilim adamları, kayanın yaşını belirleyerek kaya katılaştığında Dünya’nın manyetik alanının yönünü belirleyebilirler. Dünyanın manyetik dönüşlerinin tarihi, deniz tabanı yayıldıkça yeni magmanın soğuduğu yerde kaydedilir.

Bu geziler ve geri dönüşler sırasında manyetik alanın gücü zayıflar. Birkaç yüz yıl süren Laschamps olayı sırasında alan normal gücünün yalnızca %5’ine kadar zayıfladı.

Dünyanın manyetik alanları kozmik ışınları Dünya’dan uzaklaştırır ve normal gücünün yalnızca %5’i kadar olan alan, normalden çok daha fazla kozmik ışının içeri girmesine izin verir. Kozmik ışınlar, güneşten ve Samanyolu’nun içindeki ve dışındaki nesnelerden gelen ve göreceli hızlarda hareket eden, genellikle protonlar veya atom çekirdeği olan yüksek enerjili parçacıklardır. Dünya atmosferine çarptıklarında ikincil parçacık yağmurları üretirler.

Ne sıklıkta ortaya çıkarsa çıksın ya da bunlara ne sebep olursa olsun, bilim insanları Laschamps olayının son gezi olduğundan oldukça eminler ve Avrupa Uzay Ajansı bunun neye benzediğini bilmemizin iyi olacağına karar verdi.

ESA, Dünya’nın manyetik alanlarını incelemek için 2013 yılında üç uydulu Swarm misyonunu başlattı. Swarm, yalnızca çekirdekten değil aynı zamanda mantodan, okyanuslardan ve iyonosfer ve manyetosfere kadar olan manyetik sinyalleri de ölçer.

Danimarka Teknik Üniversitesi ve Alman Yer Bilimleri Araştırma Merkezi’ndeki bilim insanları, Laschamps olayının ses manzarasını oluşturmak için Swarm verilerini ve diğer kaynaklardan gelen verileri kullandı.

Bilim adamları, düşen kayalar ve tahta gıcırdaması gibi doğal seslerin kayıtlarını kullandılar ve bunları hem tanıdık hem de yabancı uzaylı benzeri seslerle harmanladılar. Sonuç, sanki Dünya’nın eski bir kısmı gezegenin içinde kıvranıyormuş gibi, aynı zamanda dünyevi, yeraltı, doğal ve ürkütücü geliyor, bir bakıma öyle.

İlk versiyon 2022’de oluşturuldu ve Kopenhag’da bir tür kamusal sanat enstalasyonu olarak sergilendi. 32 hoparlör vardı ve her biri dünyanın 32 noktasındaki manyetik alandaki değişikliklerin temsil ettiği sesi çalıyordu.