NASA Mercury ve Gemini görevlerinden bu yana, yer tabanlı rotalar ve uzay aracı fırlatma kaçış sistemlerini de içeren acil çıkış sistemlerini sürekli olarak geliştirmektedir.
Son Artemis II görevi, personeli hızla güvenli bir yere taşımak için tasarlanmış sepetlerle Kennedy Uzay Merkezi’nde bir raylı kablo kaçış sistemi sunuyor. Bu yeniliklere rağmen, neyse ki fırlatma sırasında bu tür acil önlemlere ihtiyaç duyulmadı.
NASA’nın Fırlatma Kaçış Sistemlerinin Evrimi
NASA, astronotları uzaya göndermeye başladığından beri, fırlatma geri sayımı sırasında olası bir acil durum yaşanması halinde personelin fırlatma rampasını güvenli bir şekilde terk etmesi ve tehlikeden kurtulması için acil durum sistemlerine güveniyor.
Mercury ve Gemini programları sırasında NASA, mürettebatın gerektiğinde güvenli bir şekilde tahliye edilebilmesi için uzay araçlarında fırlatma kaçış sistemleri kullandı. Bu sistemler bugün hala uzay araçlarında kullanılsa da, yerdeki acil durum rotaları yalnızca mürettebatı değil, fırlatma rampasında kalan tüm personeli de hesaba katmak için Apollo görevlerinden başlayarak güncellendi.
Apollo sırasında, personel hızlı ve güvenli bir çıkış sağlamak için yer tabanlı bir acil çıkış sistemine – veya acil çıkış rotasına – güvendi. Sistem zamanla değişmiş ve farklı fırlatma rampaları farklı kaçış sistemleri kullanmış olsa da, genel hedef aynı kalmıştır – fırlatma rampasını hızla terk etmek ve güvenli bir yere gitmek.
Artemis II’nin Gelişmiş Çıkış Teknolojisinin Tanıtımı
Artemis II ile başlayarak, Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ndeki Exploration Ground Systems (EGS) Programı, mobil fırlatıcıyı, kayak liftlerindeki gondollara benzer dört sepetin aşağı inebileceği fırlatma rampasının çevre alanına bağlayan bir ray kablosu kullanacaktır. Yer seviyesine indikten sonra, zırhlı acil müdahale araçları personeli fırlatma rampasından Kennedy’deki triyaj sahalarından birine güvenli bir şekilde götürmek için konuşlandırılır.
NASA’nın EGS Programı için mobil fırlatıcı 1 kıdemli eleman mühendisi olan Amanda Arrieta, “Mobil fırlatıcı kulesinin yan tarafında mürettebat erişim koluyla aynı seviyede bulunan dört sepetimiz var, mürettebatın uzay aracına girdiği yer,” dedi. “Amaç, acil bir durumda mürettebat ve kapatma mürettebatı için başka bir çıkış yolu sağlamak. Bu sepetlerin her biri bir telden aşağı inecek. Bu, sepetlerin mobil fırlatıcı kulesinden ayrıldıktan sonra ineceği, ped çevresine yakın bir alan olan ped terminaline bağlanan bir tel halat sistemidir.”
Artemis sistemi şu şekilde çalışır: personel, mobil fırlatıcının mürettebat erişim kolu içindeki Orion uzay aracından veya beyaz odadan (acil durum anında ekiplerin nerede olduğuna bağlı olarak) çıkar. 274 fit yükseklikte bulunan ekipler yerden yaklaşık 375 fit yukarıdadır. Oradan, acil çıkış sepetlerinin içindeki 1.335 fit uzunluğundaki kablolar boyunca fırlatma rampası çevresine veya rampa sonlandırma alanına ineceklerdir. Küçük bir SUV’a benzer boyutta olan her sepet, beş kişiye kadar veya 1.500 pound’luk maksimum ağırlık taşıyacak şekilde tasarlanmıştır.
Acil Durum Müdahale Ekiplerinin Rolü
Ekipler terminal alanını terk edip triyaj alanına vardığında, acil müdahale ekipleri orada olup herhangi bir personeli değerlendirmek ve onlarla ilgilenmek için hazır bulunur.
“Fırlatma sırasında mürettebatımızı platforma gönderdiğimizde, güvenlikleri her zaman aklımızın ön saflarında yer alır. Acil çıkış ve platform iptal sistemlerine ihtiyaç duymamız çok düşük bir ihtimal olsa da, ihtiyaç duymamız halinde kullanıma hazır olmalarını sağlamak için inşa edilmiş ve test edilmiştir,” dedi Artemis fırlatma direktörü Charlie Blackwell-Thompson. “Yaklaşan entegre yer sistemleri eğitimimiz, acil durum durumu ilan edildiği andan itibaren uçuş ve yer mürettebatını tehlikeli bölgenin dışında güvenli bir şekilde hesaba katana kadar tüm acil çıkış müdahalesinin kabiliyetini göstermekle ilgilidir.”
Artemis görevleri için Florida’daki NASA Kennedy Uzay Merkezi’ndeki 39B Fırlatma Rampası’ndaki acil çıkış sepetlerinden birinin içine bir göz atın. Fırlatma geri sayımı sırasında rampada bir acil durum olması durumunda, kayak liftlerindeki gondollara benzeyen bu sepetler, astronotları ve rampa personelini mobil fırlatıcıdan rampanın tabanına güvenli bir şekilde götürecek ve acil durum taşıma araçları onları oradan uzaklaştıracaktır. Kaynak: NASA
Ticari ve Artemis Acil Durum Sistemlerinin Karşılaştırılması
Ajansın Ticari Mürettebat Programı için, SpaceX Fırlatma Kompleksi 39A platformunda kablo boyunca aşağı doğru giden sepetlerle kayan bir tel kablosu kullanır. Bu arada Uzay Fırlatma Kompleksi 40’ta ekip acil çıkış sistemi için açılabilir bir paraşüt kullanır. Boeing ve United Launch Alliance da bir kayan tel kullanır, ancak sepetler yerine ekip Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri İstasyonu’ndaki Uzay Fırlatma Kompleksi 41’de bir zipline’dan aşağı kaymaya benzer şekilde kayan tellerden aşağı doğru giden koltuklar kullanır.
Artemis II, NASA’nın mürettebatla birlikte gerçekleştireceği ilk görev olacak SLS (Uzay Fırlatma Sistemi) roketi ve Orion uzay aracı ve ayrıca ilk kez birkaç yeni yer sistemi tanıtacak – acil çıkış sistemi dahil. Şimdiye kadar hiçbir NASA görevi fırlatma geri sayımı sırasında yer tabanlı acil çıkış sistemini kullanmak zorunda kalmamış olsa da, bu güvenlik önlemleri hala yürürlüktedir ve kurum için en önemli öncelik olarak sürdürülmektedir.