ESO’nun Paranal Gözlemevi’nde bulunan VLT Gözlem Teleskobu ile çekilen bu görüntü, Ejderha Yumurtası olarak da bilinen güzel bulutsu NGC 6164/6165’i gösteriyor. Bulutsu, HD 148937 adlı bir yıldız çiftini çevreleyen bir gaz ve toz bulutudur. ESO verilerini kullanan yeni bir çalışmada, gökbilimciler iki yıldızın birbirinden alışılmadık derecede farklı olduğunu gösterdiler; biri çok daha genç görünüyor ve diğerinin aksine manyetik. Dahası, bulutsu kalbindeki her iki yıldızdan da önemli ölçüde daha genç ve normalde bir yıldızın derinliklerinde bulunan ve dışında bulunmayan gazlardan oluşuyor. Bu ipuçları birlikte HD 148937 sisteminin gizemini çözmeye yardımcı oldu; sistemde büyük ihtimalle üç yıldız vardı ta ki ikisi çarpışıp birleşerek yeni, daha büyük ve manyetik bir yıldız yaratana kadar. Bu şiddetli olay ayrıca, şu anda kalan yıldızları çevreleyen muhteşem bulutsuyu da yarattı. Kaynak: ESO/VPHAS+ ekibi. Teşekkür: CASU
Avrupa Güney Gözlemevi’ndeki gökbilimciler, HD 148937 yıldız sisteminin manyetik bir yıldız ve genç görünümü gibi tuhaf özelliklerinin, üç yıldızdan oluşan orijinal bir gruptan iki yıldızın birleşmesinden kaynaklandığını ortaya çıkardı. Bu olay ayrıca çevredeki bulutsuyu oluşturarak, büyük yıldızların nasıl manyetik alanlar geliştirebileceğine dair önemli kanıtlar sağladı.
Gökbilimciler, çarpıcı bir gaz ve toz bulutunun kalbindeki bir yıldız çiftine baktıklarında, bir sürprizle karşılaştılar. Yıldız çiftleri genellikle ikizler gibi birbirine çok benzerdir, ancak HD 148937’de bir yıldız daha genç görünür ve diğerinin aksine manyetiktir. Avrupa Güney Gözlemevi’nden yeni veriler (ESO) sistemde başlangıçta üç yıldız olduğunu, ancak ikisinin çarpışıp birleştiğini öne sürüyor. Bu şiddetli olay çevredeki bulutu yarattı ve sistemin kaderini sonsuza dek değiştirdi.
Şili’deki ESO’da gökbilimci ve yayınlanan çalışmanın baş yazarı Abigail Frost, “Arka plan okuması yaparken, bu sistemin ne kadar özel göründüğüne şaşırdım” diyor. BilimHD 148937 sistemi, Dünya’dan yaklaşık 3800 ışık yılı uzaklıkta, Norma takımyıldızı yönünde yer almaktadır. Güneş’ten çok daha büyük iki yıldızdan oluşur ve güzel bir bulutsu, bir gaz ve toz bulutu ile çevrilidir. “İki büyük yıldızı çevreleyen bir bulutsu nadirdir ve bu sistemde gerçekten harika bir şey olmuş gibi hissetmemize neden oldu. Verilere baktığımızda, soğukluk daha da arttı.”
Frost, “Detaylı bir analizden sonra, daha büyük yıldızın yoldaşından çok daha genç göründüğünü belirleyebiliriz, bu da mantıklı değil çünkü aynı anda oluşmuş olmalılar!” diyor. Yaş farkı -bir yıldız diğerinden en az 1,5 milyon yıl daha genç görünüyor- daha büyük yıldızı gençleştiren bir şey olduğunu gösteriyor.
Nebula ve Sırları
Bulmacanın bir diğer parçası da yıldızları çevreleyen ve NGC 6164/6165 olarak bilinen bulutsudur. 7500 yaşındadır ve her iki yıldızdan da yüzlerce kat daha gençtir. Bulutsu ayrıca çok yüksek miktarda nitrojen, karbon ve oksijen gösterir. Bu şaşırtıcıdır çünkü bu elementlerin normalde bir yıldızın içinde derinlerde olması beklenir, dışında değil; sanki şiddetli bir olay onları serbest bırakmış gibidir.
Gizemi çözmek için ekip dokuz yıllık veriyi bir araya getirdi ÖNCÜ Ve YER ÇEKİMİ ESO’nun her ikisindeki aletler Çok Büyük Teleskop İnterferometre (VLTI), Şili’nin Atacama Çölü’nde yer almaktadır. Ayrıca arşiv verilerini de kullandılar FEROLAR ESO’nun La Silla Gözlemevi’ndeki alet.
Birleşen Yıldızlar ve Manyetik Sırlar
Belçika’daki KU Leuven’de profesör ve gözlemlerin baş araştırmacısı olan Hugues Sana, “Bu sistemin başlangıçta en azından üç yıldızı olduğunu düşünüyoruz; bunlardan ikisi yörüngede bir noktada birbirine yakın olmalıyken, diğeri çok daha uzaktaydı,” diye açıklıyor. “İçteki iki yıldız şiddetli bir şekilde birleşerek manyetik bir yıldız yarattı ve bir miktar maddeyi dışarı attı, bu da bulutsuyu oluşturdu. Daha uzaktaki yıldız, yeni birleşmiş, artık manyetik olan yıldızla yeni bir yörünge oluşturarak bugün bulutsunun merkezinde gördüğümüz ikiliyi oluşturdu.”
“Birleşme senaryosu, 2017 yılında, bulutsu gözlemlerini incelediğimde zaten kafamdaydı. Avrupa Uzay Ajansı“Herschel Uzay Teleskobu” diye ekliyor, şu anda Belçika Kraliyet Gözlemevi’nde kıdemli araştırmacı olan ortak yazar Laurent Mahy. “Yıldızlar arasında bir yaş uyuşmazlığı bulmak, bu senaryonun en makul olanı olduğunu ve bunu göstermenin yalnızca yeni ESO verileriyle mümkün olduğunu gösteriyor.”
Bu senaryo aynı zamanda sistemdeki yıldızlardan birinin manyetik, diğerinin ise manyetik olmamasını da açıklıyor. Bu, VLTI verilerinde tespit edilen HD 148937’nin bir başka tuhaf özelliği.
Aynı zamanda, astronomide uzun zamandır var olan bir gizemi çözmeye yardımcı olur: devasa yıldızlar manyetik alanlarını nasıl elde eder. Manyetik alanlar, Güneşimiz gibi düşük kütleli yıldızların ortak bir özelliği olsa da, daha büyük yıldızlar manyetik alanları aynı şekilde sürdüremez. Yine de bazı devasa yıldızlar gerçekten manyetiktir.
Gökbilimciler bir süredir iki yıldız birleştiğinde devasa yıldızların manyetik alan kazanabileceğinden şüpheleniyorlardı. Ancak araştırmacılar bunun gerçekleştiğine dair böyle doğrudan bir kanıt buldukları ilk sefer. HD 148937 durumunda, birleşme yakın zamanda gerçekleşmiş olmalı. Frost, “Büyük yıldızlardaki manyetizmanın yıldızın ömrüne kıyasla çok uzun sürmesi beklenmiyor, bu yüzden bu nadir olayı gerçekleştikten hemen sonra gözlemledik gibi görünüyor,” diye ekliyor.
Referans: “Manyetik büyük kütleli bir yıldız yıldız birleşmesi yaşadı” AJ Frost, H. Sana, L. Mahy, G. Wade, J. Barron, J.-B. Le Bouquin, A. Mérand, FRN Schneider, T. Shenar, RH Barbá, DM Bowman, M. Fabry, A. Farhang, P. Marchant, NI Morrell ve JV Smoker, 11 Nisan 2024, Bilim.
DOI: 10.1126/science.adg7700
ESO’nun Son Derece Büyük Teleskopu (İngilizceŞili’nin Atacama Çölü’nde şu anda inşası devam eden ), araştırmacıların sistemde neler yaşandığını daha detaylı bir şekilde anlamalarına ve belki de daha fazla sürprizi ortaya çıkarmalarına olanak tanıyacak.
Avrupa Birliği’nin Ufuk 2020 araştırma ve inovasyon programı kapsamında Avrupa Araştırma Konseyi’nden (ERC) fon almıştır (hibe sözleşmesi numarası 772225: MULTIPLES; PI: Hugues Sana).