Gökyüzü araştırmamız gezegenlerin nasıl doğduğuna dair sırları ortaya çıkarıyor

Yıldızlara baktığımızda bizi harekete geçiren şey genellikle uzayın uzak derinliklerine duyulan özlem değildir. Dışarıya baktığımızda aslında kendimize bakıyoruz. Evrenin hayal edilemeyecek genişliğindeki yerimizi anlamaya çalışıyoruz.

Bizi yönlendiren en yakıcı sorulardan biri ne kadar eşsiz olduğumuzdur. Yaşam yalnızca burada, Dünya’da mı ortaya çıktı, yoksa galaksimiz de onunla işbirliği mi yapıyor?

Bunu öğrenmenin ilk adımı, Dünya’nın ve buna bağlı olarak tüm güneş sistemimizin gerçekte ne kadar özel olduğunu anlamaktır. Bu, güneş sistemlerinin gerçekte nasıl oluştuğu hakkında bilgi gerektirir. İşte ben ve meslektaşlarım, yıldız oluşum bölgelerine ilişkin yeni bir dizi çalışmayla ortaya çıkarmaya başladığımız şey de tam olarak bu.

Geçtiğimiz yıllarda gökbilimciler, ötegezegenler olarak adlandırılan uzak yıldızların çevresinde 5.000’den fazla gezegen tespit etti. Artık gezegenlerin o kadar çok olduğunu biliyoruz ki, gece gökyüzündeki hemen hemen her yıldıza baktığınızda, gezegenlerin onun etrafında döndüğünden neredeyse emin olabilirsiniz. Peki bu gezegenler neye benziyor?

Güneş’e benzeyen bir yıldızın etrafında keşfedilen ilk gezegen bizi şok etmişti. Bu sözde bir şeydi sıcak Jüpiter, ana yıldızının etrafında o kadar dar bir yörüngede dönen devasa bir gaz devi ki, bir yılın uzunluğu yalnızca dört gün. Bu, kendi güneş sistemimizde eşi benzeri olmayan gerçekten yabancı bir dünya.

Bu çığır açıcı keşiften itibaren gökbilimciler, sıkı bir şekilde paketlenmiş süper Dünya sistemleri, Dünya’dan birkaç kat daha büyük kayalık gezegenler ve ana yıldızlarının etrafında yüzyıllık yörüngelerde bulunan muhteşem gaz devleri buldular. Bulduğumuz birçok gezegen sisteminden hiçbiri bizim güneş sistemimize eşit değil. Aslında çoğu oldukça farklıdır.

Tüm bu farklı sistemlerin nasıl ortaya çıktığını anlamak için en başlangıca dönmemiz gerekiyor. Ve bunlar en genç yıldızları çevreleyen görkemli toz ve gaz diskleridir. Bunlar eninde sonunda yeni gezegen sistemlerini ortaya çıkaracak olan fidanlıklardır.

Bu diskler devasa nesnelerdir, Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin birkaç yüz katına kadar uzar. Ancak gökyüzünde çok küçük görünüyorlar. Bunun nedeni, galaktik arka bahçemizde bulunan en yakınlarının bile 600 ila 1.600 ışıkyılı uzaklıkta olmasıdır.

Samanyolu Galaksisinin çapının 100.000 ışıkyılından fazla olduğu düşünülürse bu çok küçük bir mesafe ama yine de evrendeki en hızlı şey olan ışığın buradan bize ulaşmasının 1.600 yıl kadar süreceği anlamına geliyor.

Bu gezegen fidanlıklarından birinin Dünya’dan görülen tipik boyutu, gökyüzünde 1 “yay-saniye”lik bir açı olacaktır; bu, bir derecenin 3.600’üncü kısmına eşdeğerdir. Perspektif olarak bakıldığında bu, Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da Eyfel Kulesi’nin tepesinde duran bir insanı 500 km öteden gözlemlemeye benziyor.

Bu diskleri gözlemlemek için en gelişmiş ve en büyük teleskoplara ihtiyacımız var. Görüntülerimizi bulanıklaştıran atmosferik türbülansı düzeltebilecek gelişmiş araçlara ihtiyacımız var. En son nesil cihazların ancak on yıldan bu yana mevcut olması göz önüne alındığında, bu hiç de mühendislik harikası bir şey değil.

Yeni bulgular

Avrupa Güney Gözlemevi’nin “Çok Büyük Teleskop“, VLT ve Sphere extreme adaptif optik kameraartık yakındaki genç yıldızları araştırmaya başladık.

Ondan fazla ülkeden bilim adamlarından oluşan ekibimiz, bu genç yıldızların 80’den fazlasını şaşırtıcı ayrıntılarla gözlemlemeyi başardı; bulgularımız bir dergide yayınlandı. bir dizi makale Astronomi ve Astrofizik dergisinde.

Tüm görüntüler insan gözünün göremediği yakın kızılötesi ışıkta çekildi. Disklerdeki küçük toz parçacıklarından yansıyan uzak genç yıldızlardan gelen ışığı gösterirler. Bu toz, sahildeki kumlara çok benziyor ve sonunda bir araya gelerek yeni gezegenler oluşturacak.

Bulduğumuz şey, bu gezegensel doğumevlerinin şaşırtıcı şekil ve form çeşitliliğiydi. Bazılarının devasa halka sistemleri var, bazılarının ise büyük sarmal kolları var. Bazıları pürüzsüz ve sakin, bazıları ise çevredeki yıldız oluşturan bulutlardan gelen toz ve gazın üzerlerine yağması nedeniyle bir fırtınanın ortasında kalıyor.

Bu çeşitliliğin bir kısmını beklerken, araştırmamız ilk kez bunun aynı yıldız oluşum bölgelerinde bile geçerli olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla aynı mahallede oluşan gezegen sistemleri bile birbirinden oldukça farklı görünebilir.

Bu kadar geniş disk yelpazesinin bulunması, şimdiye kadar keşfedilen ötegezegenlerdeki büyük çeşitliliğin, bu geniş gezegen doğumevleri yelpazesinin bir sonucu olduğunu gösteriyor.

Güneşin aksine, galaksimizdeki çoğu yıldızın ortak bir kütle merkezinin etrafında dönen iki veya daha fazla yıldızdan oluşan yoldaşları vardır. Orion takımyıldızına baktığımızda, iki veya daha fazla gruptaki yıldızların büyük gezegen oluşturan disklere sahip olma ihtimalinin yalnız yıldızlara göre daha az olduğunu bulduk. Bu, dış gezegenleri ararken bilmeniz gereken yararlı bir şeydir.

Bir başka ilginç bulgu da bu bölgedeki disklerin ne kadar düzensiz olduğuydu; bu da diskleri büken devasa gezegenlere ev sahipliği yapabileceklerini akla getiriyor.

Araştırmamızın bir sonraki adımı, farklı sistemlerin ayrıntılı olarak nasıl oluşmuş olabileceğini anlamak için belirli gezegenleri üreme yuvalarına bağlamak olacak. Ayrıca, bu disklerin, Dünyamız gibi karasal gezegenlerin zaten oluşmuş olabileceği en iç bölgelerine daha da yakınlaşmak istiyoruz.

Bunun için öncülüğünü yaptığı yeni nesil teleskopları kullanacağız”Son Derece Büyük Teleskop“Şu anda Şili’nin Atacama çölünde inşaat halinde olan Avrupa Güney Gözlemevi’nin.

Cevaplanması gereken birçok soru var. Ancak araştırmamız sayesinde artık yaşamın ortaya çıkışına yönelik uzun yolun ilk adımının son derece güzel olduğunu biliyoruz.

Bu makale şuradan yeniden yayınlanmıştır: Konuşma Creative Commons lisansı altındadır. Okumak orijinal makale.