Öklid, Samanyolu diskinde yer alan ve galaksinin tarihine ışık tutan yıldızları içeren NGC 6397 küresel kümesinin kapsamlı bir görüntüsünü yakaladı. Kümenin tamamını, özellikle de dış bölgelerindeki sönük yıldızları gözlemlemek, mevcut teleskoplar için zorlu bir iş olmuştur. Ancak Öklid’in yetenekleri, bu sönük yıldızları ayırt etmesine olanak tanıyarak, geçmiş etkileşimleri gösterebilen ve Samanyolu’ndaki karanlık maddenin haritasının çıkarılmasına yardımcı olabilecek ‘gelgit kuyrukları’nın araştırılmasını mümkün kılıyor. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, görüntü işleme, J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi, CC BY-SA 3.0 IGO
Öklid’in NGC 6397 küresel kümesini ayrıntılı olarak görüntülemesi gelgit kuyruklarını ortaya çıkarabilir ve karanlık maddenin evrendeki rolüne dair yeni bilgiler sunabilir. Samanyoluve galaksinin en eski yıldız yapılarından birinin evrimi.
NGC 6397’nin Işıltısını Yakalamak
Bu ışıltılı görüntü, Öklid’in NGC 6397 adı verilen küresel kümeye ilişkin görüşünü gösteriyor. Küresel kümeler, yerçekimi tarafından bir arada tutulan yüzbinlerce yıldızdan oluşan koleksiyonlardır.
Dünya’dan yaklaşık 7800 ışıkyılı uzaklıkta bulunan NGC 6397, bize en yakın ikinci küresel kümedir. Diğer küresel kümelerle birlikte yörüngede döner. Samanyolu diskiyıldızların çoğunluğunun bulunduğu yer.
Tarihi Yıldızlarla Ortaya Çıkarıyoruz
Küresel kümeler Evrendeki en eski nesnelerden bazılarıdır. Bu nedenle, Samanyolu’ndaki gibi, ev sahibi galaksilerin tarihi ve evrimi hakkında birçok ipucu içeriyorlar.
Buradaki zorluk, küresel bir kümenin tamamını tek bir oturuşta gözlemlemenin genellikle zor olmasıdır. Merkezlerinde çok sayıda yıldız bulunur; o kadar çok yıldız vardır ki, en parlak olanlar daha sönük olanları ‘boğar’. Dış bölgeleri oldukça uzağa uzanır ve çoğunlukla düşük kütleli, sönük yıldızları içerir. Bize Samanyolu ile önceki etkileşimler hakkında bilgi verebilecek olan soluk yıldızlardır.
Öklid’in Eşsiz Yetenekleri
İtalya’daki Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden Euclid Konsorsiyumu bilim insanı Davide Massari şöyle açıklıyor: “Şu anda Öklid dışında hiçbir teleskop küresel kümenin tamamını gözlemleyemiyor ve aynı zamanda dış bölgelerdeki sönük yıldız üyelerini diğer kozmik kaynaklardan ayırt edemiyor.”
NGC 6397 adı verilen küresel bir küme olan bu antik yıldız mücevher kutusu, yüz binlerce yıldızdan gelen ışıkla parlıyor. Gökbilimciler, kümenin 7.800 ışıkyılı uzaklıktaki mesafesini ölçmek için NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu’nu kullandı. Katkı Sağlayan: NASA, ESA ve T. Brown ve S. Casertano (STScI), Teşekkür: NASA, ESA ve J. Anderson (STScI)
Örneğin, Hubble uzay teleskobu NGC 6397’nin çekirdeğini ayrıntılı olarak gözlemledi (yukarıdaki resme bakın), ancak kümenin dış mahallelerinin haritasını çıkarmak Hubble ile çok fazla gözlem süresi gerektirecektir; bu, Öklid’in yalnızca bir saat içinde yapabileceği bir şeydir. ESA’nın Gaia misyonu küresel kümelerin hareketini izleyebiliyor ancak çok sönük yıldızlarda neler olduğunu anlayamıyor. Ve yerden teleskoplar daha geniş bir alanı kapsayabilir, ancak daha zayıf bir derinlik ve çözünürlükle, bu nedenle soluk etekleri tamamen ayırt edemezler.
Gelgit Kuyruklarını Aramak
Davide ve meslektaşları, küresel kümelerdeki ‘gelgit kuyruklarını’ aramak için Öklid’i kullanacaklar: Gelgit kuyruğu, bir galaksiyle daha önceki bir etkileşimden dolayı kümenin çok ötesine uzanan bir yıldız izidir.
Öklid’in NGC 6397’ye ilişkin tam görünümünden alınan bu kesit, VIS cihazının yüksek çözünürlüğündedir. Bu, tam görünüm için seçilen NISP tanımından dokuz kat daha iyidir; bu, tam görüntünün formatını indirme için yönetilebilir bir boyutla sınırlamak gibi pratik bir nedenden dolayı yapıldı. Kesik, Euclid’in tek bir noktada gökyüzünün geniş bir bölgesinde son derece keskin görüntüler elde etme gücünü tam olarak ortaya koyuyor. Bu görüntü tüm renkli görünümün yalnızca küçük bir kısmını temsil etse de, burada gösterilen kalitenin aynısı tüm alanda mevcuttur. Katkıda bulunanlar: ESA/Euclid/Euclid Konsorsiyumu/NASA, görüntü işleme, J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi, CC BY-SA 3.0 IGO
Davide, “Samanyolu’ndaki tüm küresel kümelerin bunlara sahip olmasını bekliyoruz, ancak şu ana kadar yalnızca birkaç tanesinde onları gördük” diyor. “Gelgit kuyrukları yoksa, küresel kümenin çevresinde dış yıldızların kaçmasını engelleyen bir karanlık madde halesi olabilir. Ancak küresel kümeler gibi daha küçük ölçekli nesnelerin etrafında karanlık madde haleleri olmasını beklemiyoruz, yalnızca cüce galaksiler veya Samanyolu’nun kendisi gibi daha büyük yapıların etrafında olmasını bekliyoruz.”
Yıldız Evrimine İlişkin Yeni Bir Anlayış
Davide ve ekibi, NGC 6397 ve Samanyolu’ndaki diğer küresel kümelerin gelgit kuyruklarını bulursa, bu onların, kümelerin galaksimizin etrafında nasıl döndüğünü çok kesin bir şekilde hesaplamalarına olanak tanıyacak. Davide, “Ve bu bize karanlık maddenin Samanyolu’nda nasıl dağıldığını gösterecek” diye ekliyor.
Ekip ayrıca Euclid’in gözlemleriyle küresel kümelerin yaşını belirlemek, yıldız popülasyonlarının kimyasal özelliklerini araştırmak ve kümenin en düşük kütleli üyeleri olan ultra soğuk cüce yıldızları incelemek istiyor.
Öklid’in İlk Görüntülerinin daha fazlasını görün.