Çinli bilim insanları, Ay’dan Dünya’ya kaynak göndermek için manyetik mancınık konseptini önerdiler. Bu fikir yeni değil; Robert A. Heinlein’in The Moon Is a Hard Mistress adlı romanında anlatılmıştı ve gelecekte ay kaynaklarını Dünya’ya taşımanın bir yolu olarak bilim adamları tarafından onlarca yıldır inceleniyordu.
Çin’in Şangay Uydu Mühendisliği Enstitüsü’nden (SAST) bilim adamlarından oluşan bir ekip, yakın tarihli bir makalede, ay yüzeyindeki manyetik fırlatıcının nasıl Dünya’ya kaynak göndermenin uygun maliyetli bir aracı haline gelebileceğini ayrıntılarıyla anlattı. Teklif, Çin’in Roscosmos ile ortak bir proje olan Uluslararası Ay Araştırma İstasyonunu (ILRS) oluşturmaya yönelik uzun vadeli stratejisinin bir parçası olabilir.
Makaleye göre mancınık, manyetik kaldırma teknolojisini kullanacak ve atletizmdeki çekiç fırlatmayla aynı prensipte çalışacak, ancak fırlatma kapsülünü Dünya’ya göndermeden önce artan bir hızda dönecek. Ay yüzeyinde, vakuma yakın bir ortam ve düşük yerçekimi (Dünya’nın yerçekiminin yaklaşık %16,5’i (0,165 g)) yüklerin fırlatılmasını kolaylaştıracak.
SAST ekibine göre önerilen sistem, mevcut taşıma yöntemlerinin onda biri maliyetiyle günde iki fırlatma gerçekleştirebilir. Ana yük, Dünya’daki füzyon reaktörlerine güç sağlamak için kullanılabilecek, ay toprağından toplanan helyum-3 olacak.
“Sistemin teknik hazırlığı nispeten yüksektir. Kurulum sadece elektrik tükettiği ve herhangi bir yakıt gerektirmediği için nispeten küçük ölçekli ve uygulaması kolay olacaktır. Ana amaç, Dünya’daki enerji krizini çözmek için helyum-3’ü çıkarıp dağıtmaktır. Proje aynı zamanda uzayda madencilik, ağır fırlatma araçları ve yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesine de katkıda bulunacak” diye yazdı çalışmanın yazarları.
Sistem 50 metrelik dönen bir kol ve süper iletken bir motordan oluşacak. Güneş panelleri ve nükleer reaktörle çalıştırılacak olan araç, frenleme aşamasında kinetik enerjiyi elektriğe dönüştürecek şekilde tasarlanıyor. Bu, her çalıştırmadan sonra tüketilen enerjinin %70’inden fazlasını geri kazanmanıza olanak tanır.
10 dakika boyunca hızlandıktan sonra kol, 2,4 km/sn (1,5 m/sn) Ay yüzeyi hızına ulaşacak ve yükü Dünya’ya doğru bir yörüngede fırlatacak. Ekip ayrıca sistemin yaklaşık 80 metrik ton ağırlığında olacağını ve en az 20 yıl hizmette kalabileceğini vurguluyor.
Ancak bu sistemin inşasının, Çin süper ağır fırlatma araçları Uzun 9 Mart (CZ-9) ve Uzun Mart 10 (CZ-10) geliştirmesini tamamlayana kadar ertelenmesi gerekecek. Bu roketler, diğer ulusal uzay ajanslarının yardımıyla 2035 yılına kadar tamamlanması beklenen ILRS için hayati öneme sahip.
Bu bağlamda önerilen fırlatma sistemi, Çin’in 2030’ların sonlarında veya 2040’larda Ay’ı keşfetmeye yönelik uzun vadeli planlarının bir parçası olabilir. Ekibin önerdiği zaman çizelgesi de bununla aynı doğrultuda: Sistemin temel bileşenlerinin geliştirilmesini 2030 yılına kadar tamamlamayı ve 2045 yılına kadar da tam ölçekli uygulamayı bekliyorlar.
Fırlatma sisteminin inşasının maliyetinin 130 milyar yuan (18,25 milyar dolar) olduğu tahmin ediliyor. Ancak araştırmacılar, yılda üç ila beş ton helyum-3 çıkarmanın 100 milyar yuan gelir getirebileceğini tahmin ediyor.
Sistemin uzayda madencilik, ağır fırlatma araçları ve yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesine katkı sağlaması bekleniyor. Ancak öncelikle regolitten helyum-3’ün çıkarılması, sistemin düzgün olmayan ay yüzeyine kurulması ve dönen kolun yüksek hızlarda stabilitesinin sağlanması gibi bir takım teknik ve lojistik zorlukların aşılması gerekiyor.