Yazar ve yönetmen Kurdwin Ayub Irak’ta doğdu, ancak ailesi o daha bebekken mülteci olarak Avusturya’ya geldi. Şu anda 34 yaşında ve film dünyasında bir auteur olarak kendine bir isim yapıyor.
2016 yapımı uzun metrajlı belgeseli Cennet! CennetYazdığı, yönettiği ve görüntü yönetmenliğini üstlendiği !, Diagonale – Avusturya Film Festivali’nde en iyi kamera ödülünü kazandı. 1991’den beri Avusturya’da yaşayan bir ailenin babası olan Omar’ı konu alıyor. Şimdi, yatırım amaçlı olarak Kürdistan’da bir daire satın almayı planlıyor. ÜÇÜNCÜ‘nin incelemesinde doküman, “yerel ve jeopolitik konuların ilgi çekici bir kesişimi” olarak adlandırıldı.
Onun kısa kurgusu Bumerang 2019’da Almanya, Saarbrücken’deki Filmfestival Max Ophüls Preis’te prömiyer yaptı ve en iyi kısa film dalında jüri ödülünü kazandı. “Adnan eski eşinin eve taşınma partisine gitmeye takıntılıdır,” diye açıklıyor bir konu açıklaması. “Ne yazık ki davetli değil.”
Ayub’un ilk uzun metrajlı kurgu romanı Güneş (Güneş) 2022 Berlin Film Festivali’nde, “bağımsız, yenilikçi film yapımcılarının estetik ve yapısal olarak cesur çalışmalarını teşvik etmeyi” amaçlayan Karşılaşmalar bölümünde dünya prömiyerini yaptı. Film, “sıradan bir delilik anında” burka müzik videosu çekmeye karar veren üç kadın arkadaşın hikayesini konu alıyor. Ayub, festivalin tüm bölümlerinden seçilen en iyi ilk uzun metraj ödülünü kazandı.
Pazar günü, ikinci romanı olan kurgu filmi Pazartesi (Ay) 77. Locarno Film Festivali’nin uluslararası yarışma programında merakla beklenen ilk çıkışını yapacak. İlk uzun metrajlı kurgusunda olduğu gibi, yapımcılığını Ulrich Seidl Filmproduktion üstlendi ve Avusturyalı yönetmenler Ulrich Seidel ve Veronika Franz sırasıyla yapımcı ve yardımcı yapımcı olarak görev aldı. Filmde diğer ekip üyeleri de yer aldı.
Locarno web sitesindeki bir hikaye açıklamasında, “Eski dövüş sanatçısı Sarah, zengin bir Ürdünlü aileden gelen üç kız kardeşi eğitmek için Avusturya’dan ayrılır,” deniyor. “İlk başta hayalindeki bir iş gibi görünen şey, kısa sürede rahatsız edici hale geliyor: genç kadınlar dış dünyadan kopmuş ve sürekli gözetim altında. Spor onları ilgilendirmiyor gibi görünüyor. Peki Sarah neden işe alındı?”
Aybu, web sitesindeki bir yönetmen notunda şöyle açıklıyor: “Nereden geldikleri önemli değil, kız kardeşlerle ilgili her şey ve nerede oldukları önemli değil, kafeslerle ilgili her şey. Ayrılmak istediğiniz kafesler ve geri dönmek istedikleriniz.”
Ayub konuştu ÜÇÜNCÜ yeni filmi, müziğin önemi, izleyicileri kışkırtmayı sevmesinin nedeni ve bundan sonraki planları hakkında konuştu.
Sizin için ne kadar heyecan verici? Pazartesi Locarno gibi prestijli bir festivale mi?
Dürüst olmak gerekirse, bir tür baskı var. Geçen hafta, şunu düşündüm Güneş çok başarılıydı ve aniden Berlinale’de bu büyük ilk film ödülünü almanın normal olmadığını fark ettim. Bunu fark ettiğimde, “Aman Tanrım, Ay “Başarılı olmak zorundayım.” Ama bu tür bir baskıyla başa çıkmam gerekiyor. Ve bir gün, belki bir yıl sonra şunu söyleyebilmeyi diliyorum: Ay iyiydi ve her şey mükemmel gitti.
İkinci filmlerin zor olduğunu söylerler genelde, değil mi?
Bir korku filmi gibi. Herkes ikinci filmin en zoru olduğunu söylüyor çünkü o zaman gerçekten bir film yapımcısı olup olmadığınızı kanıtlamanız gerekiyor. İlk filmde belki şanslısınızdır ya da öyle bir şey. Film festivallerinde yeni gelenleri ararlar ve birini keşfetmek isterler ama ikinci filmde iki kere bakarlar ve düşünürler.
Bana nerede yaptığınızı biraz anlatın Pazartesi ve filmi nasıl kadroya kattınız.
Çoğunlukla Ürdün’de çekim yaptık. Oyuncu seçimi prosedürü çok zordu çünkü oraya gittik ve farklı genç kadın ve kızları oyuncu olarak seçmek istedik. Ve her seferinde onlara filmde onları istediğimizi söylediğimizde, bizi görmezden geldiler. Bu çok sık oldu. Bu yüzden sadece oyuncu seçimi için geldiklerini ve ailelerine söylemediklerini keşfettim. Onları seçtiğimizde, bir filmde yer alıp alamayacaklarını sormak için aileleriyle konuşmaya başladılar ancak ebeveynler buna izin vermedi.
Bu durum özellikle bu filmden mi kaynaklanıyor yoksa genel olarak filmlerden mi kaynaklanıyor?
Hayır, herhangi bir film. Kızlar için oyunculuk yapmak bazıları için onurlu bir iş olarak görülmüyor.
‘Mond’ (‘Ay’)
Ulrich Seidl Filmproduktion’un izniyle
Peki bu harika oyuncu kadrosunu nasıl buldunuz?
Onları orada buldum. Andria Tayeh, Ürdün’de çok ünlü bir Netflix yıldızı. O, AlRawabi Kız Okulu. Ayrıca çok büyük bir etkileyici. Bu yüzden onunla sokağa çıktığımda herkes onu tanıyor. Bu yüzden onu aldığımızda herkes bunun bir parçası olmak istedi.
Florentina Holzinger’ı nasıl kadroya aldınız? Avusturya dans ve performans sahnesinde iyi tanındığını biliyorum ve siz daha geniş kültürel alanda çalışıyorsunuz. Birbirinizi daha önce tanıyor muydunuz?
Evet, o da Avusturyalı ve daha önce dövüş sanatları yaptığını biliyordum. Bu yüzden hikayeyi yazdığımda, en başından itibaren onun başrol olacağını biliyordum.
Sarah karakterine büyük bir derinlik kattığını hissettim…
Evet çok iyi. Her çekimde çok doğal ve harikaydı.
Neden Ürdün’ü seçtiniz? Orada veya daha geniş bölgede referans vermek istediğiniz gerçek yaşam hikayeleri var mıydı?
Ürdün’de de hikayeler var. Sanırım en ünlü hikaye, Ürdünlü olan ve Dubai hükümdarıyla evlenip İngiltere’ye giden kralın kız kardeşiyle ilgili. Ancak çok sayıda hikaye yaşanıyor ve zengin bir aileyseniz kişisel antrenör tutmak çok yaygın. Ekibimizde Körfez’de bir yıl geçiren bir makyaj sanatçımız vardı. Ayrıca dışarıdan gerçekten liberal ve zengin ama yine de bu sorunları olan bir ülke istiyordum.
Diyaloglarınızın bazılarının tartışmaya yol açtığını görebiliyordum. İnsanların, örneğin Sarah’nın arkadaşlarının filmde söylediği bazı şeyler politik olarak doğru değil. Diyaloglarınızda bu tür bir sertliğin olması sizin için ne kadar önemli?
Evet, oraya giden beyaz kızı göstermek istedim ve bu gerçekçi yaklaşıma ihtiyacım vardı. Hissetmeniz için vücudunuzdan geçmesi gerekiyor. Söyledikleri şey, onlara söylemelerini söylediğim şey ama nasıl söyledikleri ve her şey onlar. Yani bu da doğaçlama ama ben onları yönlendiriyorum ve onlara “Daha yanlış olman gerekiyor.” diyorum. Yani, onlara sahneden neye ihtiyacım olduğunu ve nasıl bittiğini söylüyorum ve onları yönlendiriyorum. En büyük kısım ise oyuncu seçimi prosedürü. İnsanları seçtiğimde farklı sahneler yapıyorum ve her şeyi deniyorum, böylece sadece doğal olduklarından değil, aynı zamanda akıllı ve yaratıcı olduklarından da gerçekten eminim.
Yazdığınız kültürü açıkça çok iyi tanıyorsunuz. Filmlerinize kendi deneyiminizden ne kadarını sığdırıyorsunuz?
Sanırım karakterlerin ve filmlerin bazı kısımları bir şekilde benim çünkü onları ben yazdım. Avusturya’daki Sarah karakteri bazen ne hissediyorsa ben de onu hissediyorum. Ve Ürdün’deki bu özel ailedeki kızların ne hissettiğini ben de bazen kendimi hissediyorum. Bu ailedeki kız kardeşler ve karakterleri benim kuzenlerimden esinlenmiştir.
Avusturya’ya ne zaman taşındınız ve Irak’taki ailenizi ne kadar ziyaret ettiniz?
Bebekken geldim ama Irak’a çok gittim. Bazen Irak’a gittiğimde kendimi bir yabancı gibi, Sarah figürü gibi hissediyorum. Yani bu kültürlerin ortasındayım. İkisine de sahibim ve hiçbirine sahip değilim. Artık kimlikler, sınırlar veya ülkeler üzerinden düşünmüyorum.
Filmin sonu hakkındaki düşünce süreciniz neydi? Net bir son mu yoksa açık bir son mu olacağına nasıl karar verdiniz? [The next answer contains spoilers about the ending.]
Bunu böyle bırakmak istedim çünkü gerçekte böyle olurdu. Gördüğünüz veya gördüğünüzü sandığınız şeyin sadece bir anlığına bir görüntüsünü yakalarsanız ve asla gerçekten öğrenemezseniz. Bunu göstermek istedim. Ve Sarah, kültürel olarak beyaz izleyicilerim için mükemmel bir kimlik kişisi. Birçok ayrıcalıklı beyaz insanın sanat filmlerimi izlemeye gittiğinin farkındayım, bu yüzden Sarah’nın onları yönlendirmesi gerektiğini düşündüm. Ve bir beyaz kurtarıcı hikayesi olmasını istedim ama bunu izleyicilere “Yardım etmek kolay değil – hala istiyor musun?” diye sormak için çok gerçekçi bir şekilde anlatmak istedim.
Neven Allgeier’in izniyle
Kurdwin Ayub
Ayrıca, bu klişe ve stereotipin diğer tarafında buraya gelip yardım olduğunu düşünen mülteciler var. Benim asıl amacım buydu: Hikayeyi bu stereotipi ve her iki tarafı da gösterecek şekilde anlatmak. Bu filmlerdeki gibi değil.
Yani keşfetmek istediğiniz temalar Pazartesi … vardır
Dediğim gibi, bu beyaz kurtarıcıya gerçekçi bir yaklaşımla ilgili. Ve bu şiddet ve ayrıca kafeslerle ilgili. Sarah bir kafeste kafes dövüşçüsü. Ve kızlar bir zenginlik kafesinde.
Size müziği nasıl seçtiğinizi sormak istiyorum. Çünkü müzik, Pazartesi ilave olarak…
Müzik benim için her zaman çok önemlidir. Ve özellikle bu film için, her sahnedeki her müzik parçasını o sahne için seçtim. Müzik, sahneye olan bitenle uyumlu özel bir his katmalı. Son şarkı S&M Rihanna’dan. Sanırım bu şarkıyı seçmemin sebebi Sarah’nın işinde şiddeti seçmesi ama gerçekte bundan kaçınması. Bu yüzden farklı şiddet türlerini ve karakterlerin bununla nasıl mücadele ettiğini, bunun için mi yoksa aleyhine mi olduğunu göstermek istedim.
Sen yaptın Güneş (Güneş) Ve Pazartesi (Ay). Sonu 1940’larla biten bir üçleme beklemeli miyiz? Sert (Yıldızlar) ya da bundan sonra ne olacak?
Hikaye zaten bende. Yazıyorum. Umarım Ürdün’de tekrar çekeriz, belki 2026’da. Ve bilmiyorum, belki de tüm gezegen sistemidir. Bitirmek istemiyorum. Bitmemesi gerektiğini düşünüyordum Yıldızlar. Belki daha fazlasıdır. Belki de Mars.
Bir sonraki hikaye hakkında paylaşabileceğiniz bir şey var mı?
Benzer. Kaçış kısmıyla ilgili ama başka bir takımyıldızla.
Sinematik sesin oldukça alaycı ve kışkırtıcı. Bu nereden geliyor?
Hayatımda çok alaycı oldum. Bence filmler son zamanlarda genel olarak çok iyi olmaya başladı. Herkesle iyi geçinmeye çalışıyorlar. Ve bundan hoşlanmıyorum.
İnsanları tetiklemek istiyorum. Çünkü herkes tetiklenmekten korkar. Ama hayatımda çok fazla terapi gördüm ve bir şeyin neden tetiklediğini bilmen gerektiğini öğrendim. Ve bunun hakkında düşünmen, bunu yaşaman ve öğrenmen gerekiyor. Ve eğer sanat veya film izlersen ya da kitap okursan, o deneyimden sonra kendini görürsün ve kendin hakkında düşünürsün. Bu harika.
İnsanların bir filmden sonra birbirleriyle tartışmasını, bir şeyleri tartışmasını ve bu durumlarda nasıl tepki vereceklerini düşünmesini istiyorum çünkü bu önemli bir konu. Bu bir aşk hikayesi veya komedi değil. Orada büyük şeyler oluyor, bu yüzden film buna ayak uydurmalı.
Ve ben çok karanlık bir mizah anlayışına sahibim. Korku filmlerini de severim. Körfez Savaşı sırasında Irak’tan kaçtığımızda bebektim. Ama sanırım savaştan veya savaşın travmasından sağ çıktığınızda, bu tür çok alaycı bir mizah anlayışınız oluyor.
‘Mond’ (‘Ay’)
Ulrich Seidl Filmproduktion’un izniyle
Filmleriniz güçlü kadın bakış açıları sunuyor. Kendinizi bir feminist olarak mı görüyorsunuz?
Bence her kadın bir feministtir, değil mi? Bilmiyorum. Kendimi ilk başta bir sanatçı olarak görüyorum, ancak bu konuları yönetmek ve yazmak benim için çok doğal çünkü ailemde de haklarım için mücadele ettim. Bu filmi herkes için ve ailem için de görmek önemli.
Vurgulamak istediğiniz başka bir şey var mı?
Filmdeki bu karakterlerin özel olduğunu vurgulamak istiyorum ve elbette belirli sorunları gösteriyorum. Ama sonunda, nerede yaşarsanız yaşayın cinsiyetçilikle veya bir kafeste olmakla uğraşmak zorunda kalabilirsiniz. Bağdat, Amman, Viyana veya başka bir şehir olsun. Nerede yaşadığınız veya nereden olduğunuz önemli değil. Ama film orada geçiyor çünkü insanları kışkırtmak ve insanlara tartışacakları bir şey göstermek istiyorum.