27 Temmuz 2024 08:48 |
Okuma süresi: 6 dakika
Commodore, 1980’lerin başında yeni başlayan bilgisayar pazarına hakim oldu. 1982 yılında piyasaya çıkan ve milyonlarca kez satılan C64 modeli, günümüze kadar saygı duyulan bir ikon haline geldi. 1990’ların başında yönetim giderek daha fazla kötü kararlar aldı ve 1994’te iflas başvurusunda bulunmak zorunda kaldılar.
Çocukluğunda Auschwitz ve Hannover-Ahlem’deki toplama kamplarından sağ kurtulan Jack Tramiel, 1954 yılında Kanada’nın Toronto kentinde Commodore International veya kısaca Commodore şirketini kurdu. Üretici başlangıçta parçaları daha önce ucuza satın alınan ve daha sonra montajı yapılan daktiloları sattı. Bugünün en ünlü şirketlerinden birinin hikayesi başladı.
Japonya – hem rakip hem de ilham kaynağı
Commodore’u kurduktan sadece birkaç yıl sonra Tramiel, Japonya’nın giderek artan rekabetine ayak uyduramayacaklarını fark etmek zorunda kaldı. Böylece girişimci ilk olarak mekanik hesap makineleriyle şansını denedi. Ancak 1960’ların ortalarında Japonlara karşı yenilgiyi bir kez daha kabul etmek zorunda kaldı. Ana yatırımcısının tavsiyesi üzerine Tramiel, rakiplerinin üstün rekabet gücünü kendi gözleriyle görmek için Japonya’ya gitti.
Açıkça ilham veren bu yolculuktan sonra, derhal hesap makinesi imalatına odaklanma fikriyle West Chester, Pensilvanya’ya (Commodore’un o zamandan beri taşındığı yer) döndü. Texas Instruments gerekli bileşenleri sağlarken Commodore her zamanki gibi parçaları bir araya getirdi. Bu iş modeli 1975 yılına kadar işe yaradı. O yıl Texas Instruments, tamamen monte edilmiş hesap makinelerini kendi adı altında piyasaya sürmeye karar verdi. Tabii ki TI, Commodore’un fiyatlarını önemli ölçüde düşürmeyi başardı, böylece Tramiel bir kez daha oldu bittiyle karşı karşıya kaldı. Commodore’un gelecekte de rekabetçi kalmak istiyorsa tedarikçilere olan bağımlılığından kurtulması gerektiğinin farkındaydı.
PET 2001 ve C64
Bu, bir yıl sonra, 1976’da Commodore’un o zamanın en önemli çip üreticilerinden biri olan MOS Technology’yi devralmasıyla başarıldı. Bu hamlenin çifte kazanç olduğu ortaya çıktı. Commodore artık yalnızca hesap makinesi bileşenlerine ücretsiz erişime sahip değildi. MOS Technology’nin geliştirme ekibi, özellikle Chuck Peddle ile şirkete tamamen yeni bir yetkinlik kazandırıldı. Peddle neredeyse anında Commodore’da geliştirme başkanı olarak atandı. Tramiel’e mikrobilgisayar pazarının muazzam kâr vaat eden gelecekteki potansiyelini gösterdi.
Girişimci ikna oldu ve 1977’de Commodore’un ilk bilgisayarı PET 2001 piyasaya çıktı. Ayrıca PET, 2001 yılında dünyanın ilk seri üretilen kişisel bilgisayarıydı ve fiyatı, özel evler için tamamen fahiş değildi. Her ne kadar Commodore bilgisayarı neredeyse 3.000 marklık ilk satın alma fiyatıyla tam anlamıyla özel bir teklif olmasa da, rakip modeller kat kat daha pahalıydı. Bu arada küçük bir anekdot: Almanya’da PET, 2001 yılında o zamanın en büyük Alman postayla sipariş şirketi olan Quelle tarafından satıldı.
Ayrıca şunu da okuyun: “Disketler” neden günümüzde hala vazgeçilmezdir?
En çok satan Commodore C64
Önümüzdeki yıllarda Commodore, ev bilgisayarlarında yavaş yavaş pazar liderliğini devralmaya hazırlandı. Bunda 1982 yılında sunulan C64 modelinin büyük rolü oldu. 1983’te Commodore yüzde 25’lik bir pazar payı elde etmeyi başarırken, Apple ve Hewlett-Packard’ın açıkça geride kalan rekabeti sırasıyla yüzde 16,5 ve yüzde 11 ile ikinci ve üçüncü sırayı almak zorunda kaldı.
Toplamda 22 milyon adet C64 satıldı. Commodore, söylendiği gibi “zirveye ulaşmıştı” ve yalnızca en iyisi yeterince iyiydi. 1984’ten 1989’a kadar FC Bayern Münih’in forma sponsoru olarak görev yaptılar ve Alman rekor şampiyonlarına sezon başına 2,5 milyon mark transfer ettiler. Başarılı bir yatırım, çünkü bu süre zarfında Commodore markasının Almanya’daki bilinirliği yüzde 31’den yüzde 92’ye çıktı.
Amiga 500 – bir sonraki başarı modeli
Commodore uzun zamandan beri uluslararası alanda kendini kanıtlamış ve dünya çapında yan kuruluşlar kurmuştu. Almanya’da, 1982’den itibaren Frankfurt am Main’deki Alman işlerini başarıyla yürüten kişi Commodore Büromaschinen GmbH idi. Braunschweig’de nihai üretim için kendi geliştirme departmanına sahip bir fabrika bile inşa edildi. Tabii aynı zamanda ana şirketteki geliştirme makineleri de tüm hızıyla çalışmaya devam etti. Hemen orta derecede başarılı olan C64 ardıllarından (Plus/4 ve C128) sonra, 1987’de Amiga 500 ile gerçek bir başarı modeli yeniden sunuldu. Amiga 500, özellikle o zamanki PC standartlarının çok üzerinde olan görüntü ve ses kalitesi nedeniyle kısa sürede piyasadaki en iyi oyun bilgisayarı olarak ün kazandı.
Üç yıl önce, 1984’te Jack Tramiel bir anlaşmazlık nedeniyle Commodore’dan ayrılmıştı. Ancak girişimci boş durmadı. Aynı yıl, Atari’nin o zamanlar zarar eden ev bilgisayarı bölümünü devraldı. Tramiel, örneğin Commodore’un 1986’da sunduğu Amiga 1000’in neredeyse yarısı kadar ucuz olan 520ST modeli (1985) ile bazı başarılar elde etmeyi başardı. ve Amiga 500 sayesinde Commodore’un başlangıçta kazanan olduğu Atari.
Büyük şirketlerin tarihinde sıklıkla olduğu gibi, başarıları sırasında çok önemli hatalar yapıldı. Piyasadaki gelişmeler gözden kaçırıldı ve gelecek vaat etmeyen projelere büyük miktarda para yatırıldı. En hafif tabirle pazarlama da geliştirilebilir. En azından Dave Haynie’nin iki saatlik filmi “Ölüm Yatağı Nöbeti ve Dijital Korkunun Diğer Masalları”nda bunu anlatıyor (çeviri: “Ölüm Yatağı Nöbeti ve Dijital Varoluşsal Korku Hakkında Diğer Hikayeler”; orijinali YouTube’da mevcut). Commodore International’ın West Chester’daki şirket merkezindeki son günlerinde bilgisayar geliştiricisi.
konuyla ilgili daha fazlası
1982
C64 – ekmek kutusu formatındaki ilk başarılı ev bilgisayarı
Birkaç iflastan sonra
Bilgisayar perakendecisi Comtech’e gerçekte ne oldu?
İlk bilgisayarın “geri dönüşü”
Bilgisayar klasiği C64, 2018’de mini yeni bir sürüm olarak geliyor
2001’de PET’in sonu ve yeniden dirilişi
Neredeyse mantıksal olarak bu başarısızlıklar nihai sona yol açtı. 29 Nisan 1994’te Commodore International iflas başvurusunda bulundu. Commodore Almanya ve Commodore UK’nin baskıya en uzun süre dayanması nedeniyle yan kuruluşlar da bağışlanmadı. Ancak sonuçta bu ikisinden de vazgeçilmek zorunda kaldı. Alman bilgisayar perakendecisi ve üreticisi Escom, Amiga’nın haklarını nispeten mütevazı bir 14 milyon dolara satın aldı. Ancak 1996’da Escom da tarih oldu. Ancak Commodore ve Amiga’nın isim hakları talep görmeye devam etti ve sonraki yıllarda farklı ellere geçti. Polabe Holding EV’nin şu anda lisansları yönetmesi gerekiyor.
Bugün için Commodore, altmışlı yaşlar için “sadece” bir isim ve güzel bir anıdan daha fazlasıdır. Tam tersine özellikle C64 çevresinde gerçek bir tarikat ortaya çıktı. Avustralyalı üretici Retro Fuzion, C64 için yeni ama orijinaline sadık bir kasayı Aralık ayında piyasaya süreceğini duyurdu. Bu daha sonra birçok farklı renkte satışa sunulacak, ancak “Commodore 64” etiketine sahip olmayacak, ancak RF 64 (Retro Fuzion 64) olarak adlandırılacak.
PET 2001’in yeniden dirilişi zaten bir duyurudan daha fazlasıdır Zarif, tamamen işlevsel retro konsolları ve bilgisayarlarıyla tanınan İsveçli tasarımcı Love Hultén, 2018’de ilk Commodore bilgisayarını aldı. PET de Lux’ın orijinaline sadık gövdesi Amerikan cevizinden yapılmıştır ve içinde çağdaş teknoloji çalışmaktadır. Bu, o zamanlar yalnızca C64 için mevcut olan oyunların bile PET de Lux ile oynatılabilmesini sağlar.