NASA’nın TESS uydusu, gezegen oluşumu ve evriminin anlaşılmasına meydan okuyan, “Phoenix” lakaplı alışılmadık bir ötegezegen keşfetti.
Phoenix’in ana yıldızı kırmızı dev TIC 365102760’a son derece yakın olmasına rağmen bu ötegezegen atmosferini korudu. Bu durum gökbilimcileri şaşırtıyor çünkü bu tür gezegenler genellikle yıldızlarının yaydığı yoğun radyasyon nedeniyle atmosferlerini kaybediyorlar.
Phoenix, yarıçapları Dünya’nınkinden büyük ancak Jüpiter’inkinden daha küçük olan ve yıldızlarına yakın yörüngeye sahip olan “sıcak Neptünler” sınıfına aittir. Güneş sistemimizdeki buz devi Neptün’ün aksine, sıcak Neptünler yıldızlarından gelen radyasyonla ısıtılır.
Yaklaşık 10 milyar yaşında olmasına rağmen, gezegenin resmi adı olan TIC 365102760 b alışılmadık derecede düşük bir yoğunluğa sahip ve bir kırmızı dev yıldızın etrafında şimdiye kadar keşfedilen en küçük ötegezegendir.
Yaşı ve yıldızına yakınlığı göz önüne alındığında gökbilimciler gezegenin atmosferden yoksun olması gerektiğini varsaydılar. Ancak bu ötegezegenin onu korumuş olması, mevcut gezegen oluşumu ve evrim modellerinin sorgulanmasına neden oluyor.
“Bu gezegen beklediğimiz şekilde gelişmiyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nde astrofizikçi olan araştırmanın baş yazarı Sam Grunblatt, “Bu tür sistemlerden beklediğimizden çok daha büyük ve daha az yoğun bir atmosfere sahip gibi görünüyor” dedi.
Gökbilimciler bilinmeyen süreçlerin Phoenix’in atmosferini korumada rol oynayabileceğini düşünüyor. Bu ötegezegenin evrimini anlamak, gökbilimcilerin, Güneşimiz 5 milyar yıl sonra kırmızı deve dönüştüğünde Dünya atmosferine ne olacağını tahmin etmelerine yardımcı olabilir.
Güneş, Mars’ın yörüngesine doğru genişleyecek ve Dünya dahil iç gezegenleri içine alacak. Ancak gökbilimciler, Phoenix’in atmosferini inceleyerek, bu süreçte Dünya’nın atmosferini nasıl koruyabileceği konusunda fikir sahibi olabilirler.
“Gezegen sistemlerinin evriminin son aşamasını pek iyi anlamıyoruz. Grunblatt, Dünya’nın atmosferinin tam olarak düşündüğümüz şekilde yok edilmemesi mümkün” dedi.
TIC 365102760 b’nin keşfi, TESS’in küçük ötegezegenleri tespit etme yeteneklerini ortaya koyuyor. TESS genellikle daha büyük, daha yoğun gezegenleri, yıldızlarının yüzeylerinden geçerken (geçiş) neden oldukları ışık düşüşleri nedeniyle daha iyi görür.
Grünblatt ve meslektaşlarının geliştirdiği yöntem, verileri dikkatli bir şekilde işleyerek daha küçük gezegenlerin tespitini mümkün kılıyor. Düzinelerce küçük dış gezegeni gözlemlemek için bu yöntemi zaten kullandılar ve avları devam ediyor.
Phoenix ve benzeri dış gezegenler, dış gezegen çeşitliliğine dair anlayışı genişletiyor ve mevcut gezegen oluşumu ve evrim modellerine meydan okuyor. Devam eden araştırmalar kendi gezegenimizin geleceği hakkında değerli bilgiler sağlayabilir.