Dünya’dan 57 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan çubuklu sarmal gökada NGC 3059, dar bant H-alfa filtresi de dahil olmak üzere çeşitli filtrelerle Hubble Uzay Teleskobu’ndan alınan veriler kullanılarak çekilen bu görüntüde yer alıyor. Bu spesifik filtre, bu tür süreçlerin önemli bir göstergesi olan H-alfa emisyonunu 656,46 nanometrede izole ederek yıldız oluşum bölgelerini belirlemek için çok önemlidir. Katkıda bulunanlar: ESA/Hubble ve NASA, D. Thilker
57 milyon ışıkyılı uzaklıktaki Sarmal Gökada NGC 3059, Hubble kullanılarak H-alfa emisyonuna odaklanılarak görüntülendi ve yıldız oluşumunu ortaya çıkardı.
Bu büyüleyici Hubble uzay teleskobu görüntüde, Dünya’dan yaklaşık 57 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan çubuklu sarmal gökada NGC 3059 yer alıyor. Bu görüntüyü oluşturmak için kullanılan veriler, Hubble tarafından Mayıs 2024’te bir dizi galaksiyi inceleyen bir gözlem programının parçası olarak toplandı. Tüm gözlemler aynı filtre aralığı kullanılarak yapıldı: yalnızca çok belirli dalga boylarındaki ışığın geçmesine izin veren kısmen şeffaf malzemeler.
Filtrelerin Astronomideki Rolü
Filtreler gözlemsel astronomide yaygın olarak kullanılır ve ışığın çok dar veya biraz daha geniş aralıklara geçmesine izin verecek şekilde kalibre edilebilir. Dar bant filtreleri bilimsel açıdan çok değerlidir çünkü belirli ışık dalga boyları belirli fiziksel ve kimyasal süreçlerle ilişkilidir.
Örneğin hidrojen atomlarının belirli koşullar altında dalga boyu 656,46 nanometre olan kırmızı ışık yaydıkları bilinmektedir. Bu dalga boyundaki kırmızı ışık, H-alfa emisyonu veya ‘H-alfa çizgisi’ olarak bilinir. Gökbilimciler için çok faydalıdır çünkü varlığı belirli fiziksel süreçlerin ve koşulların bir göstergesi olarak hareket eder; örneğin, genellikle yeni yıldızların oluştuğunu anlatan bir işarettir.
H-alfa Emisyonunun Kullanılması
Böylece, H-alfa emisyonunun geçmesine izin verecek şekilde kalibre edilmiş dar bant filtreler, yıldızların oluştuğu uzay bölgelerini tanımlamak için kullanılabilir.
Bu görüntü için böyle bir filtre kullanıldı, F657N adı verilen dar bantlı filtre veya H-alfa filtresi. F, filtre anlamına gelir ve N, dar anlamına gelir. Sayısal değer, filtrenin geçmesine izin verdiği tepe dalga boyunu (nanometre cinsinden) ifade eder. Aranızdaki keskin gözlüler 657’nin 656.46 H-alfa çizgisinin dalga boyuna çok yakın olduğunu fark etmiş olabilir.
Diğer beş filtre kullanılarak toplanan veriler de bu görüntüye katkıda bulundu; bunların tümü geniş bantlı filtrelerdi; yani daha geniş bir ışık dalga boyu aralığına izin veriyorlar. Bu, son derece spesifik çizgileri (H-alfa çizgisi gibi) tanımlamak için daha az kullanışlıdır ancak yine de gökbilimcilerin elektromanyetik spektrumun nispeten spesifik kısımlarını keşfetmesine olanak tanır. Ek olarak, birden fazla filtreden gelen bilgiler toplu olarak bunun gibi güzel görüntüler oluşturmak için kullanılabilir.