14 Mayıs 2024’te Güneş güçlü bir güneş patlaması yaydı. Bu güneş patlaması, Güneş Döngüsü 25’in en büyüğüdür ve X8.7 patlaması olarak sınıflandırılır. X sınıfı en yoğun alevlenmeleri belirtirken sayı, gücü hakkında daha fazla bilgi sağlar. Kredi bilgileri: NASA/SDO
Mayıs 2024, tarihi aurora gösterilerine neden olan ve güneş havasına ilişkin bilimsel anlayışın sınırlarını zorlayan güneş patlamaları ve koronal kitlesel püskürmelerden oluşan bir barajı içeren, onlarca yılın en önemli güneş fırtınalarından birine tanık oldu.
Mayıs 2024’ün Güneşimiz için özellikle fırtınalı bir ay olduğu kanıtlandı. Mayıs ayının ilk haftasında, büyük güneş patlamaları ve koronal kütle püskürmelerinden (CME’ler) oluşan bir baraj, yüklü parçacıklardan ve manyetik alanlardan oluşan bulutları Dünya’ya doğru fırlattı ve bu, Dünya’ya yirmi yıl içinde ulaşacak en güçlü güneş fırtınasını ve muhtemelen en güçlülerinden birini yarattı. son 500 yılda kaydedilen aurora görüntüleri.
“Bu olayı yıllarca inceleyeceğiz. Modellerimizin sınırlarını test etmemize ve güneş fırtınalarını anlamamıza yardımcı olacak.”
— Teresa Nieves-Chinchilla, Direktör Vekili NASAAy’ın Mars (M2M) Uzay Hava Durumu Analiz Ofisi
NASA’nın Ay’dan Mars’a (M2M) Uzay Hava Durumu Analiz Ofisi direktör vekili Teresa Nieves-Chinchilla, “Bu olayı yıllarca inceleyeceğiz” dedi. “Modellerimizin sınırlarını test etmemize ve güneş fırtınalarını anlamamıza yardımcı olacak.”
NASA’nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi, 3 Mayıs’tan 9 Mayıs 2024’e kadar 82 önemli güneş patlaması gözlemledi. Parlamalar çoğunlukla Güneş’in AR 13663 ve AR 13664 olarak adlandırılan iki aktif bölgesinden geldi. Bu videoda M5 veya daha yüksek düzeyde sınıflandırılan tüm patlamalar vurgulanmakta ve bunların dokuzu X sınıfı güneş patlamaları olarak kategorize edilmektedir. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’ne Kredi Verin
Yoğun Güneş Patlamaları ve CME’ler
Güneş fırtınasının ilk işaretleri 7 Mayıs sonlarında iki güçlü güneş patlamasıyla başladı. 7-11 Mayıs tarihleri arasında çok sayıda güçlü güneş patlaması ve en az yedi CME Dünya’ya doğru hücum etti. Bu dönemdeki işaret fişeklerinden sekizi, X5.8 derecesiyle en güçlü zirveye sahip, X sınıfı olarak bilinen en güçlü türdü. (O zamandan bu yana aynı güneş bölgesi, 14 Mayıs’taki X8.7 patlaması (bu güneş döngüsünde görülen en güçlü patlama) dahil olmak üzere çok daha büyük patlamalar yayınladı.)
14 Mayıs 2024’te Güneş güçlü bir güneş patlaması yaydı. Bu güneş patlaması, Güneş Döngüsü 25’in en büyüğüdür ve X8.7 patlaması olarak sınıflandırılır. Kredi: NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi
Saatte 3 milyon mil hıza kadar seyahat eden CME’ler, 10 Mayıs’tan itibaren Dünya’ya ulaşan dalgalar halinde bir araya gelerek, jeomanyetik fırtına ölçeğindeki en yüksek seviye olan G5 derecesine ulaşan uzun süreli bir jeomanyetik fırtına yarattı. 2003’ten beri görülmedi.
NASA heliofizik vatandaş bilimi lideri ve NASA’nın Greenbelt, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde uzay bilimcisi olan Elizabeth MacDonald, “CME’lerin hepsi büyük ölçüde aynı anda geldi ve koşullar gerçekten tarihi bir fırtına yaratmak için uygundu” dedi.
Küresel Aurora Gösterimleri
Fırtına Dünya’ya ulaştığında, dünya çapında görülen parlak kutup ışıklarını yarattı. Auroralar, ABD’nin güneyi ve Hindistan’ın kuzeyi de dahil olmak üzere alışılmadık derecede düşük enlemlerde bile görülebiliyordu. En güçlü kutup ışıkları 10 Mayıs gecesi görüldü ve hafta sonu boyunca gece gökyüzünü aydınlatmaya devam etti. NASA tarafından finanse edilen kuruma binlerce rapor sunuldu Aurorasaurus vatandaş bilim sitesi auroralar hakkında daha fazla bilgi edinmek için bilim adamlarının olayı incelemesine yardımcı oluyorlar.
MacDonald, “Kameralar, hatta standart cep telefonu kameraları bile, auroranın renklerine geçmişte olduğundan çok daha duyarlı” dedi. “Dünyanın dört bir yanından fotoğraflar toplayarak, vatandaşlık bilimi aracılığıyla auroralar hakkında daha fazla bilgi edinmek için büyük bir fırsatımız var.”
10 Mayıs 2024’te Britanya Kolombiyası’nın güneybatısında bir koronal kutup ışığı ortaya çıktı. Kredi: NASA/Mara Johnson-Groh
Jeomanyetik Fırtına Gücünün Ölçülmesi
Jeomanyetik fırtına kuvvetinin bir ölçümüne göre, 1957’ye kadar uzanan, düzensiz fırtına zaman indeksi adı verilen bu fırtına, 1958 ve 2003’teki tarihi fırtınalara benziyordu. Ve 26 derecelik manyetik enlem kadar düşük bir seviyede görülebilen kutup ışıklarıyla ilgili raporlara sahip olan bu son fırtına, bilim insanları hâlâ bu sıralamayı değerlendiriyor olsa da, son beş yüzyılda kaydedilen en düşük enlemdeki kutup ışıkları gözlemlerinden bazılarıyla rekabet edebilir.
Smead Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bilim Bölümü’nde araştırma profesörü ve Boulder, Colorado’daki NCAR Yüksek İrtifa Gözlemevi’nde kıdemli araştırma görevlisi olan Delores Knipp, “Teknolojimiz sürekli değiştiği için zaman içinde fırtınaları ölçmek biraz zor” dedi. “Aurora görünürlüğü mükemmel bir ölçü değil, ancak yüzyıllar boyunca karşılaştırma yapmamıza olanak sağlıyor.”
MacDonald, insanları aurora raporlarını göndermeye devam etmeye teşvik ediyor Aurorasaurus.orgbilim adamlarının olayın boyutunu anlamalarına yardımcı olmak için görülmeyenlerin bile değerli olduğunu belirtiyor.
Sürekli İzlemenin ve Gelecekteki Araştırmaların Önemi
Fırtına öncesinde, güneş fırtınasının etkilerini tahmin etmekten sorumlu olan Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin Uzay Hava Tahmin Merkezi, potansiyel etkileri azaltmalarına yardımcı olmak için elektrik şebekesi ve ticari uydu operatörlerine bildirimler gönderdi.
Uyarılar, birçok NASA misyonunun fırtınaya hazırlanmasına yardımcı oldu; bazı uzay araçları, sorunlardan kaçınmak için belirli enstrümanları veya sistemleri önleyici olarak kapattı. NASA’nın kutup buz tabakalarını inceleyen ICESat-2’si, muhtemelen fırtına nedeniyle artan sürükleme nedeniyle güvenli moda girdi.
İleriye dönük
Güneş olaylarının Dünya’nın üst atmosferini nasıl etkilediğine dair daha iyi veriler, uzay havasının uydular, mürettebatlı görevler ve Dünya ve uzay tabanlı altyapı üzerindeki etkisini anlamak için çok önemlidir. Bugüne kadar bu bölgede yalnızca birkaç sınırlı doğrudan ölçüm mevcuttur. Ama daha fazlası geliyor. NASA’nın Geospace Dynamics Constellation (GDC) ve Dinamik Nötr Atmosfer-İyonosfer Bağlantısı (DYNAMIC) gibi gelecekteki görevler, Dünya atmosferinin bunun gibi güneş fırtınaları sırasında meydana gelen enerji akışlarına nasıl tepki verdiğini tam olarak görebilecek ve ölçebilecek. Bu tür ölçümler, NASA’nın Artemis görevleriyle Ay’a ve daha sonra Mars’a astronot göndermesi nedeniyle de değerli olacaktır.
NASA’nın Güneş Dinamikleri Gözlemevi (SDO), 10 Mayıs 2024’te saat 21:23’te (EDT) zirveye çıkan bir X5.8 güneş patlamasının bu görüntüsünü yakaladı. Görüntü, parlamalardaki son derece sıcak malzemeyi vurgulayan aşırı ultraviyole ışığın bir alt kümesini gösteriyor. Kredi bilgileri: NASA SDO
Son zamanlardaki fırtınalı havanın sorumlusu olan güneş bölgesi, artık etkilerinin Dünya’ya ulaşamadığı Güneş’in arka tarafında dönüyor. Ancak bu fırtınanın bittiği anlamına gelmiyor. Şu anda yörüngesinde Dünya’nın yaklaşık 12 derece ilerisinde bulunan NASA’nın Solar Karasal İlişkiler Gözlemevi (STEREO), aktif bölgeyi artık Dünya’dan görülemeyecek hale geldikten sonra bir gün daha izlemeye devam edecek.
Washington’daki NASA Genel Merkezi NASA Uzay Hava Durumu Programı direktörü Jamie Favors, “Aktif bölge Mars’ın görüş alanına yeni yeni girmeye başlıyor” dedi. “Mars’ta bazı verileri toplamaya başladık, dolayısıyla bu hikaye daha da devam edecek.”