Bu noktada Mozilla Corp.’un yaptığı en iyi şey halka açık bir şirket olmaması, çünkü öyle olsaydı hisseleri katledilirdi. Şirketin CEO’su Mitchell Baker yakın zamanda ayrıldı ve son raporlar tarayıcı pazarındaki payının düşük tek haneli rakamlarda olduğunu gösteriyor.
Ancak Mozilla zorluklara yabancı değil. 2003 yılında Netscape Communications’ın çöküşünden sonra sıkıntıların ortasında doğdu. Netscape, son eylemlerinden biri olarak kendi adını taşıyan tarayıcısının kodunu açık kaynaklı hale getirdi. Mozilla Vakfı, Netscape’in terk ettiği projeyi devralmak ve yeni, modern bir tarayıcı yaratmak için kuruldu. Ve bunu Microsoft’un o noktaya kadar neredeyse tüm tarayıcı alanına sahip olmasıyla yaptı.
Mozilla, 2004 yılında Microsoft’un Internet Explorer’ına tek geçerli alternatif olarak Firefox tarayıcısını piyasaya sürdü. Hızlı ve çevik olan Firefox, eskimiş, şişmiş IE’nin etrafında daireler çiziyordu. Mozilla’nın tarayıcısı pazar payında istikrarlı bir artış göstererek 2010 ortasında zirveye ulaştı %34’te. Ancak takip eden on yılda Google Chrome’un yıldızı yükselirken her şey kötüye gidecekti. Google’ın tüm ağırlığını Chrome’a vermesiyle hem Mozilla hem de Microsoft önemli pazar payı kaybı yaşadı.
Firefox mobil alana o kadar geç girdi ki kaybedecek hiçbir şeyi kalmadı. iPhone kullanıcıları için Apple’ın açık kaynaklı tarayıcı motoru WebKit üzerine kurulu Safari vardı. Android tarafında Chrome önceden yüklenmişti.
Her taraftan sıkışan Mozilla, son yıllarda Firefox’u gizlilik odaklı bir tarayıcı olarak konumlandırmaya çalıştı, ancak sonuç alamadı: Firefox’un pazar payı 200.000’e düştü sadece %3,3 W3Counter’a göre Chrome %68,8’i yönetiyor. Federal hükümetin Dijital Analiz Programı (DAP)Son 90 gün boyunca devlet web sitelerine gelen trafiği izleyen Firefox, pazarın yalnızca %2,2’sine sahip.
Bağımsız danışman Todd R. Weiss, “Tüketiciler ve iş kullanıcıları, kendileri için en iyi olanı benimsiyorlar ve istedikleri zaman tarayıcılarını değiştirmekte veya en yeni ve en son özellikleri denemekte özgürler” dedi.
“Tarayıcılar için bir fiyat etiketi veya taahhüt olmadan, özellikle ürünler, güvenlikleri, özellikleri, iyileştirmeleri ve itibarları zaman içinde sürekli değiştiğinden marka sadakatini artırmak zordur” dedi. “Son birkaç on yılda Netscape Navigator, Microsoft Internet Explorer ve daha önce popüler olan diğer tarayıcıların başına geldiği gibi, Firefox’un başına da bu geldi.”
Sorunun bir kısmı Mozilla’nın iş modelidir. Firefox’u yöneten Mozilla Corp., kar amacı gütmeyen Mozilla Vakfı’nın yüzde yüz iştirakidir ve tüm kârlar, vakfın açık kaynak projelerine yeniden yatırılmaktadır. “Ücretsiz” olarak para kazanmak zordur, bu nedenle hiçbir zaman Microsoft, Oracle veya SAP büyüklüğünde bir açık kaynak şirketi olmamıştır.
“Mozilla temel olarak bağışlarla geçiniyor. Pazarlama bütçeleri yok. Hayatta kalmak istiyorlarsa, kendi kendilerini idame ettirebilmeleri ve sundukları ürünlerle rekabet edebilmeleri için kâr etmenin bir yolunu bulmaları gerekiyor,” dedi Enderle Grubu başkanı Rob Enderle.
“Kalıpların dışında düşünmeye ve onları ayakta tutacak bir gelir akışı yaratmaya odaklanmaya ihtiyaçları var. Bu olmazsa kurumsal ölüme doğru gidiyorlar ve tek soru ışıkları ne zaman söndürmek zorunda kalacakları olacak” diye ekledi.
Mozilla’nın henüz mağazayı kapatma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu görünmüyor. En son haberine göre yıllık rapor 2022 takvim yılı için şirketin elinde 1 milyar dolardan fazla nakit, eşdeğeri ve kısa vadeli yatırımlar bulunuyor. Borcu minimum düzeyde.
Ancak aynı zamanda tamamen Google’a da bağlıdır. 2022 yılındaki 593 milyon dolarlık gelirin 510 milyon doları Google tarafından ödenen telif ücretlerinden oluştu. Bu telif hakları, Google’ın Firefox tarayıcısında varsayılan arama motoru olmasından kaynaklanmaktadır. Abonelikler ve reklam geliri yalnızca 75 milyon dolardı.
Mozilla, ürünlerini çeşitlendirerek, şifreli bir e-posta hizmetinden VR odaklı bir tarayıcıya kadar her şeyi sunarak Google bağımlılığını kırmaya çalıştı. Ancak eleştirmenler, çok fazla projenin Firefox’tan kaynak alması nedeniyle çok zayıf bir şekilde yayıldığını söylüyor. CEO Baker’ın geçen ay ayrılması, yeni bir atamanın yapılması geçici CEO yıl sonuna kadar ve sonrasında işten çıkarmalar turu Firefox’un geleceğine güven aşılamak için çok az şey yaptım.
Dijital pazarlama firması Karasin PPC’nin başkanı Joe Karasin, “Üst kademedeki sarsıntı genellikle iyiye işaret değil” dedi. “Firefox son birkaç yılda gerçekten yeni bir yenilik getirmediğinden ve DuckDuckGo’nun gerçekten ‘özel tarayıcı’ mesajlaşma ve alanına sahip olmasına izin verdiğinden, ufukta başka sorunların da olduğundan şüpheleniyorum.”
Mozilla yorum talebimizi reddetti.
Sorunu daha da kötüleştiren bir başka sorun da Google ve Microsoft’un yapay zeka araçlarında hızlandırıcıya basması oldu; Firefox ise yapay zekayı gerçek bir düzeye dahil etmedi ve henüz yeni Yapay zeka entegrasyonuna doğru dönmeye başlıyoruz.
Karasin, “Büyük markalar yenilik yapmaya devam ettikçe Mozilla gibi şirketler de eninde sonunda tarayıcı pazarındaki uzun listede yer alacak” dedi. “Dünya mobil taramaya yönelirken, iPhone’larda yerleşik Safari tarayıcıları var ve Android’lerde de elbette Google Chrome var. Firefox, Google Play Store’dan 100 milyondan fazla kez indirildi, ancak aylık ve günlük aktif kullanıcı sayısını herkes tahmin edebilir.”
Ancak Weiss, Firefox’ta bir geri dönüş umudunu sürdürüyor. “Firefox’un bu eğilimleri tersine çevirecek bir şey yapabileceğinden emin değilim, ancak dır-dir Chrome ve hatta Safari gibi tarayıcılardan kullanıcıların sevdiği daha fazla özellik eklerlerse mümkün olabilir” dedi. “Belki de Firefox ekibinin daha iyi dinlemeye ihtiyacı var.”
Firefox’un, kökleri Apple’ın WebKit motoruna dayanmayan, bağımsız, açık kaynaklı bir tarayıcı motoru üzerine kurulu tek ana tarayıcı olduğunu belirtmekte fayda var. Google, Blink motorunu WebKit’e dayandırdı ve Blink, hem Chrome’a hem de Opera, Brave ve Microsoft Edge dahil olmak üzere diğer birçok modern tarayıcının üzerine inşa edildiği açık kaynaklı tarayıcı olan Chromium’a güç veriyor. Açık web savunucuları, Firefox’un Gecko motorunu geliştirmeye devam etmenin ve böylece tarayıcı monokültürünü önlemenin webin sağlığı açısından önemli olduğunu söylüyor.
Weiss, “Firefox’u sürdürmeye ve yeniden büyümeye çalışmaya değer” dedi. “İyi kemikleri var.”
Apple’ın yakın zamanda Avrupa Birliği Dijital Pazarlar Kanunu’na uyum sağlamak amacıyla iOS 17.4’ü piyasaya sürmesinin ardından Firefox ve diğer alternatif tarayıcılar için bir umut ışığı belirdi. AB’deki iPhone kullanıcıları Safari’yi açtıklarında, varsayılan tarayıcıyı seçmelerine olanak tanıyan bir açılış ekranı görüyorlar. İkisi birden Firefox Ve Cesur kullanıma sunulmasından bu yana AB kullanıcıları arasında iOS yüklemelerinde ani artışlar olduğunu bildirdi.
“Tüketiciler iOS tarayıcıları konusunda net bir seçeneğe sahip olduklarında Safari’ye alternatifleri seçiyorlar. Belki de Google’ın hâlâ Android’de bir tarayıcı seçim ekranı uygulamamasının nedeni budur.” Cesur X’te yayınlandı. Böyle bir ekran olmadığında, Android kullanıcılarının aktif olarak Google Play Store’dan alternatif tarayıcılar araması ve indirmesi gerekir.
Yani şimdilik Google kazandı ama unutmayalım ki bu tacı bir kez Microsoft da kazandı ve Google bu tacı ellerinden aldı. Ancak Google’ın Chrome’a bağlı bir arama hizmeti var; bu, Bing 2009’da piyasaya sürülene kadar Internet Explorer’ın sahip olmadığı bir şey. Bu, Google’ın Microsoft’un hatasını tekrarlama ve geliştirme kaynaklarını Chrome’dan çekme olasılığını azaltıyor.
Firefox’un yanı sıra Chrome’un pek çok alternatifi de mevcut; bunların arasında Edge, Opera, Safari, Brave ve Vivaldi var ve bunların hiçbiri henüz Chrome’un hegemonyasında ölçülebilir bir etki yaratmadı. En azından şimdilik Chrome liderliği elinde tutuyor.
Telif Hakkı © 2024 IDG Communications, Inc.