UCLA astrofizikçileri, en eski galaksilerin daha önce inanılandan daha küçük ve daha parlak olabileceğini ortaya çıkarmak için yeni simülasyonlar kullandı ve mevcut karanlık madde teorilerine meydan okudu. Araştırmaları, gaz ve karanlık madde arasındaki etkileşimleri birleştirerek, bu parlak cüce galaksilerin James Webb Uzay Teleskobu tarafından bulunması halinde mevcut modelleri doğrulayabileceğini öne sürüyor. Ancak bunların yokluğu, karanlık madde ve evrenin oluşumu hakkındaki anlayışımızın yeniden değerlendirilmesine yol açacaktır.
Soğuk karanlık madde teorileri doğrulanırsa, Webb Uzay Teleskobu erken evrenin küçük, parlak galaksilerini keşfetmeli
Geçtiğimiz bir buçuk yıl boyunca, James Webb Uzay Teleskobu çok geçmeden oluşan uzak galaksilerin şaşırtıcı görüntülerini yayınladı. Büyük patlamabilim insanlarına yeni evrene dair ilk bakışlarını sunuyor. Şimdi bir grup astrofizikçi çıtayı yükseltti: Zamanın başlangıcına yakın en küçük, en parlak galaksileri bulun, aksi takdirde bilim insanları karanlık madde hakkındaki teorilerini tamamen yeniden düşünmek zorunda kalacaklar.
Liderliğindeki ekip UCLA Astrofizikçiler, Büyük Patlama’dan sonra küçük galaksilerin oluşumunu izleyen ve ilk kez gaz ile karanlık madde arasındaki daha önce ihmal edilen etkileşimleri içeren simülasyonlar yürüttüler. Oluşturulan galaksilerin çok küçük, çok daha parlak olduğunu ve bu etkileşimleri hesaba katmayan tipik simülasyonlara göre daha hızlı oluştuklarını, bunun yerine çok daha sönük galaksileri ortaya çıkardıklarını buldular.
Kozmik Çalışmalarda Cüce Galaksilerin Önemi
Cüce galaksiler olarak da adlandırılan küçük galaksiler, evrenin her yerinde bulunur ve genellikle en eski galaksi türünü temsil ettikleri düşünülür. Bu nedenle küçük galaksiler, evrenin kökenini inceleyen bilim insanları için özellikle ilgi çekicidir. Ancak buldukları küçük galaksiler, bulmaları gerektiğini düşündükleri galaksilerle her zaman eşleşmez. En yakın olanlar Samanyolu daha hızlı dönüyor veya simülasyonlardaki kadar yoğun değil; bu da modellerin gaz-karanlık madde etkileşimleri gibi bazı şeyleri atlamış olabileceğini gösteriyor.
Yeni araştırma yayınlandı Astrofizik Günlük Mektupları, Gazla karanlık madde etkileşimlerini ekleyerek simülasyonları geliştiriyor ve bu sönük galaksilerin, evren tarihinin başlarında, henüz oluşmaya başladıkları dönemde beklenenden çok daha parlak olabileceğini buluyor. Yazarlar, bilim adamlarının Webb teleskopu gibi teleskopları kullanarak beklenenden çok daha parlak küçük galaksiler bulmaya çalışmaları gerektiğini öne sürüyor. Eğer sadece soluk olanları bulurlarsa, karanlık madde hakkındaki bazı fikirleri yanlış olabilir.
James Webb Uzay Teleskobu’ndan alınan neredeyse 1000 ayrı görüntü dosyasından oluşturulan, beş gökadanın görsel bir gruplaması olan Stephan Beşlisi’nin bir bileşimi. UCLA astrofizikçileri, eğer soğuk karanlık madde teorileri doğruysa, Webb teleskopunun evrenin erken dönemlerindeki küçük, parlak galaksileri bulması gerektiğine inanıyor. Kredi bilgileri: NASA, ESA, CSA, STScI
Karanlık Maddenin Zor Doğası
Karanlık madde, elektromanyetizma veya ışıkla etkileşime girmeyen bir tür varsayımsal maddedir. Bu nedenle optik, elektrik veya manyetizma kullanarak gözlem yapmak imkansızdır. Ancak karanlık madde yerçekimi ile etkileşime giriyor ve varlığı, tüm gözlemlenebilir evreni oluşturan sıradan madde üzerindeki yerçekimi etkilerinden anlaşılıyor. Evrendeki maddenin %84’ünün karanlık maddeden oluştuğu düşünülse de hiçbir zaman doğrudan tespit edilememiştir.
Tüm galaksiler geniş bir karanlık madde halesiyle çevrilidir ve bilim insanları, karanlık maddenin onların oluşumu için gerekli olduğunu düşünüyor. Astrofizikçilerin galaksi oluşumunu anlamak için kullandıkları “standart kozmolojik model”, evrenin çok erken dönemlerindeki karanlık madde yığınlarının yerçekimi yoluyla sıradan maddeyi nasıl çektiğini, yıldızların oluşumuna neden olduğunu ve bugün gördüğümüz galaksileri nasıl yarattığını açıklıyor. Soğuk karanlık madde olarak adlandırılan karanlık madde parçacıklarının çoğunun ışık hızından çok daha yavaş hareket ettiği düşünüldüğünden, bu birikim süreci kademeli olarak gerçekleşecektir.
Galaksi Oluşumunu Anlamada Teorik Gelişmeler
Ancak 13 milyar yıl önce, ilk galaksilerin oluşumundan önce, Büyük Patlama’dan gelen hidrojen ve helyum gazından oluşan sıradan madde ile karanlık madde birbirine göre hareket ediyordu. Gaz, galaksileri oluşturmak için onu içeri çekmesi gereken, daha yavaş hareket eden karanlık maddenin yoğun çalılıklarının arasından süpersonik hızlarda akıyordu.
UCLA doktora öğrencisi ve makalenin ilk yazarı Claire Williams, “Aslında, akışı hesaba katmayan modellerde olan tam olarak budur” dedi. “Gaz, karanlık maddenin çekim kuvveti tarafından çekilir, o kadar yoğun kümeler ve düğümler oluşturur ki hidrojen füzyonu meydana gelebilir ve böylece güneşimiz gibi yıldızlar oluşur.”
Ancak Williams ve UCLA fizik ve astronomi profesörü Smadar Naoz liderliğindeki ABD, İtalya ve Japonya’dan bir grup astrofizikçiden oluşan Süpersonik Proje ekibindeki ortak yazarlar, karanlık ve sıradan madde arasındaki farklı hızların akış etkisini ekleyip eklemediklerini buldular. Simülasyonlarda gazın karanlık maddeden çok uzağa indiği ve yıldız oluşturmasının anında engellendiği görüldü. Milyonlarca yıl sonra biriken gaz galaksiye geri düştüğünde, bir anda büyük bir yıldız oluşumu patlaması meydana geldi. Bu galaksiler bir süre için sıradan küçük galaksilere göre çok daha fazla genç, sıcak ve parlak yıldıza sahip oldukları için çok daha parlak parlıyorlardı.
Williams, “Akıntı en küçük gökadalarda yıldız oluşumunu baskılarken, aynı zamanda cüce gökadalarda yıldız oluşumunu da arttırarak onların evrenin akmayan kısımlarını gölgede bırakmasına neden oldu” dedi. “Webb teleskobunun evrende galaksilerin bu hızla daha parlak ve daha parlak olacağı bölgeleri bulabileceğini tahmin ediyoruz. Bu kadar parlak olmaları gerçeği, teleskopun, Büyük Patlama’dan yalnızca 375 milyon yıl sonra tespit edilmesi son derece zor olan bu küçük galaksileri keşfetmesini kolaylaştırabilir.”
Karanlık maddeyi doğrudan incelemek imkansız olduğundan, erken evrendeki parlak gökada parçalarını araştırmak, karanlık madde hakkındaki teoriler için etkili bir test sunabilir; ancak bu teoriler şu ana kadar sonuçsuz kalmıştır.
“Evrenin erken dönemlerinde küçük, parlak galaksi parçalarının keşfi, soğuk karanlık madde modeliyle doğru yolda olduğumuzu doğrulayacaktır çünkü yalnızca iki tür madde arasındaki hız, aradığımız galaksi tipini üretebilir. ” dedi Howard ve Astrid Preston Astrofizik Profesörü Naoz. “Eğer karanlık madde standart soğuk karanlık madde gibi davranmıyorsa ve akış etkisi mevcut değilse, o zaman bu parlak cüce galaksiler bulunamayacak ve çizim tahtasına geri dönmemiz gerekecek.”
Referans: “Süpersonik Proje: JWST UV Parlaklık Fonksiyonunun Zayıf Ucunun Aydınlatılması” Yazan: Claire E. Williams, William Lake, Smadar Naoz, Blakesley Burkhart, Tommaso Treu, Federico Marinacci, Yurina Nakazato, Mark Vogelsberger, Naoki Yoshida, Gen Chiaki, Yeou S. Chiou ve Avi Chen, 8 Ocak 2024, Astrofizik Günlük Mektupları.
DOI: 10.3847/2041-8213/ad1491
Araştırma Ulusal Bilim Vakfı tarafından desteklendi ve NASA.