Türkiye’nin toplam Ar-Ge harcaması 2022 yılında bir önceki yıla göre 96 milyar 932 milyon Türk Lirası (TL) artarak 198 milyar 670 milyon TL’ye yükseldi. Son 21 yılda Ar-Ge harcaması 10 katına çıkarak 2002 yılında 1,2 milyar dolardan 2022 yılında 12 milyar dolara ulaştı. Ar-Ge harcamasının Gayrisafi Yurt İçi Hasıla içindeki payı yüzde 1,32 oldu.
Uluslararası Raporlarda Türkiye’nin Performans Artışına Vurgu
Milli Teknoloji Hamlesi kapsamında Ar-Ge ve yeniliğe yapılan yatırım ve odaklanmanın sağladığı performans artışı uluslararası raporlardaki Türkiye değerlendirmelerine de yansıdı. Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan 2023 Ülke Raporu’nda 2022 yılı raporuna benzer şekilde Türkiye’nin bilim ve araştırma alanında seviyesinin ileri düzeyde olduğu ifade edildi. Türkiye’nin son yıllarda bilim ve teknoloji alanında kaydettiği ilerlemeyi sürdürdüğü belirtildi.
En Fazla Ar-Ge Harcaması Özel Sektör Tarafından Yapıldı
2022 yılında özel sektör, Ar-Ge harcamalarında %61,4’lük pay ile temel itici güç olmayı sürdürdü. Özel sektörün Ar-Ge harcamalarındaki payını yüzde 33,8 ile yükseköğretim takip etti. Kamu Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise yüzde 4,8 oldu.
Özel Sektör, Ar-Ge Harcamasının Yüzde 50,2’sini Finanse Etti
Özel sektör yüzde 50,2 ile Ar-Ge finansmanında da ilk sırada yer aldı. 2022 yılında özel sektörü yüzde 32,8 ile kamu, yüzde 15,7 ile yükseköğretim, yüzde 1,3 ile yurt dışı kaynaklar ve yüzde 0,02 ile diğer yurt içi kaynaklar takip etti.
Özel Sektörde En Fazla Ar-Ge Harcaması Ar-Ge Merkezlerinde ve Yüksek Teknoloji Faaliyetlerindeki Girişimler Tarafından Yapıldı
Özel sektör tarafından 2022 yılında gerçekleştirilen 122 milyar 28 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 54,4‘ü Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 88,5’inin büyük ölçekli girişimler tarafından yapıldığı görüldü.
2022 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 72 milyar 311 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 49,1’i yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 37,3’ü orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 9,4’ü orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4,3’ü düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.
Ar-Ge’de İnsan Kaynağı Arttı
Son 21 yılda tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden Ar-Ge personeli sayısı yaklaşık 10 katına çıkarak 2002 yılında 28 bin 964 kişiden 2022 yılında 272 bin 638 kişiye ulaştı.
2022 yılında toplam Ar-Ge personeli içinde özel sektörün payı yüzde 63,3 oldu. Özel sektörün TZE Ar-Ge personeli sayısı son 21 yılda 29 katına çıkarak 172 bin 593’e ulaştı.
TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin yüzde 33,2’si yükseköğretimde ve yüzde 3,5’i kamu sektöründe yer aldı.
Doktora veya eşdeğeri araştırmacıların toplam Ar-Ge personeli içindeki oranı yüzde 29,7; TZE bazında ise yüzde 21,4 olarak gerçekleşti.
TZE cinsinden Kadın Ar-Ge Personelinin Oranı Yüzde 34,1 Oldu
TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2022 yılında 93 bin 41 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 34,1’ini oluşturdu. Sektörler itibarı ile TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde yüzde 47,5, kamu sektöründe yüzde 31, özel sektörde ise yüzde 27,3 oldu.
İmalat Sanayinde 2022 Yılında 60 Bin 750 Araştırmacı İstihdam Edildi
Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2022 yılında en fazla araştırmacı, yüzde 45,3 oranı ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildi. Bunu yüzde 33,6 ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti.
Ayrıntılı bilgiye TÜİK web sayfasından ulaşılabilir.
2022 yılı Ar-Ge verilerine ilişkin güncellenen grafikler ve tablolara TÜBİTAK Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlığı’nın web sayfasından ulaşılabilir.