Çalışma, Dünya’nın içindeki dev ‘damlacıkların’ başka bir gezegenden geldiğini gösteriyor

Bilim insanları Çarşamba günü dünyanın iki gizemini aynı anda çözebilecek yeni bir fikir önerdiler; biri her gece aklımızdan geçen, diğeri ise ayaklarımızın çok altında olan.

İlk gizem binlerce yıldır bilim adamlarından meraklı çocuklara kadar herkesi şaşırttı: Ay nereden geldi?

Önde gelen teori, Ay’ın 4,5 milyar yıl önce, Mars büyüklüğünde bir gezegenin hala oluşmakta olan Dünya’ya çarpmasıyla yaratıldığı yönünde.

Erken dönem Dünya ile Theia adı verilen proto-gezegen arasındaki bu destansı çarpışma, yörüngeye muazzam miktarda enkaz fırlattı ve bunlar, daha sonra Ay’ı oluşturacaktı.

Ya da teori böyle devam ediyor. Onlarca yıl süren çabalara rağmen bilim insanları Theia’nın varlığına dair herhangi bir kanıt bulamadılar.

Dergide yayınlanan ABD öncülüğündeki yeni araştırma Doğayanlış yöne bakıyor olabileceklerini gösteriyor.

Dünya yüzeyinin yaklaşık 2.900 kilometre (1.800 mil) altında, iki büyük “damla”, sismik dalgaların varlığını 1980’lerde ortaya çıkarmasından bu yana jeologları şaşırttı.

Kıta büyüklüğündeki bu malzeme yığınları, biri Afrika’nın altında, diğeri Pasifik Okyanusu’nun altında olmak üzere, Dünya’nın kayalık mantosunun tabanının erimiş çekirdeğinin yakınında yer alıyor.

Bilim adamları, damlacıkların çevredeki kayalardan çok daha sıcak ve daha yoğun olduğunu belirlediler, ancak onlarla ilgili pek çok şey hala gizemini koruyor.

Çarşamba günü yapılan yeni araştırma, damlacıkların Theia’nın biçimlendirici çarpışması sırasında Dünya’ya giren “gömülü kalıntıları” olduğunu ve o zamandan beri gezegenimizin kalbinin yakınında saklandığını gösteriyor.

Araştırmacılar, Ay’ın yaratılmasının yanı sıra, bu çarpışma ve geride bıraktığı kalıntıların, Dünya’nın bugünkü benzersiz yaşam barındıran gezegen haline gelmesine yardımcı olabileceğini öne sürdü.

‘Çok çok tuhaf’

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde jeodinamik araştırmacısı ve çalışmanın baş yazarı Qian Yuan, AFP’ye Theia etkisine dair hiçbir kanıt bulunmamasının “çok çok tuhaf” olduğunu söyledi.

Yuan’ın noktaları ilk kez birleştirmesi, bir gezegen bilimcinin bu gizemi tartıştığı bir ders sırasında oldu.

“Çarpıcı nerede? Cevabım şu: Dünya’da” dedi.

Sınıfı yöneten gezegen bilimci, damlacıkları hiç duymamıştı. Araştırma, o zamandan beri uzay ve jeolojinin çoğunlukla ayrı alanlarındaki uzmanların güçlerini birleştirmesini gerektirdi.

Yuan, Theia’nın ilk Dünya’ya çarptığında saniyede 10 kilometreden (altı mil) fazla bir hızla yol aldığını, bu hızın bir kısmının “Dünya’nın alt mantosunun çok derinlerine” nüfuz etmesine izin verdiğini söyledi.

Bu süreci simüle eden ekip tarafından geliştirilen bir video, Theia’nın onlarca kilometre genişliğindeki manto yığınlarının Dünya’nın içinde nasıl döndüğünü gösteriyor.

Bilim adamları, çoğunlukla erimiş Theia malzemesinin soğuyup katılaşmasıyla birlikte, yüksek demir seviyesinin Dünya’nın manto ve çekirdeğinin sınırına kadar batmasına neden olduğunu ileri sürdü.

Yuan, yıllar geçtikçe, resmi olarak büyük düşük hızlı bölgeler (LLVP’ler) olarak adlandırılan ve artık her biri aydan daha büyük olan iki ayrı damla halinde biriktiğini söyledi.

Zamanın bu kadar gerisine ve Dünya’nın bu kadar derinine dayanan bir teoriyi test etmek inanılmaz derecede zor ve Yuan, modellemelerinin “yüzde 100” kesin olamayacağını vurguladı.

‘Dünya neden eşsizdir’

Ancak eğer doğruysa, sonuçları çok büyük olabilir.

Dünya, evrende yaşamı destekleyebildiği bilinen tek gezegen olmaya devam ediyor.

Yuan, Dünya’nın son büyük birikim olayı olduğuna inanılan Theia çarpışmasının sadece 24 saat içinde bileşimini önemli ölçüde değiştirdiğini söyledi.

“Benim düşüncem, bu başlangıç ​​koşulunun Dünya’nın neden benzersiz olduğu ve neden diğer kayalık gezegenlerden farklı olduğu yönünde” dedi.

Önceki araştırmalar Theia’nın yaşamın temel bileşeni olan suyu Dünya’ya getirmiş olabileceğini öne sürüyordu.

Damlacıkların Dünya yüzeyine doğru “manto tüyleri” (magma sütunları) gönderdiği gözlemlendi ve aynı zamanda süper kıtaların evrimiyle de bağlantılıydı.

Yuan, Theia’nın “Dünya’da bir şey bıraktığını ve bunun Dünya’nın sonraki 4,5 milyar yıllık evriminde rol oynadığını” söyledi.

İskoçya’nın Stirling Üniversitesi’nden hem yer bilimi hem de gezegen araştırmaları uzmanı Christian Schroeder, AFP’ye teorinin “birkaç kanıt dizisine uyduğunu” söyledi.

Araştırmaya dahil olmayan Schroeder, “Bu çok önemli ve heyecan verici bir bulgu” dedi.

Ay’ın oluşumunun sırrının çözülemediğini vurguladı.

Ancak araştırma, Theia etki teorisine daha fazla ağırlık veriyor ve “aynı zamanda çekirdek-manto sınırındaki bu anormallikler için güvenilir bir açıklama” sağlıyor dedi.

Schroeder, potansiyel olarak altımızda korunan Theia kalıntılarının “Dünya üzerinde bugüne kadar devam eden önemli süreçlerden sorumlu olabileceğini” ekledi.

© 2023 AFP