Hawaii Pasifik Üniversitesi’ndeki (HPU) araştırmacılar, uzay giysileri için “talep üzerine ay tozunu itebilecek” yeni bir kumaş türü geliştirdiler. Proje, NASA’dan 50.000 dolar fon aldı ve uzay giysilerinin aşındırıcı ay tozunun keskin parçacıkları tarafından hasar görmesini önlemek için elektrostatik kuvvetler kullanacak.
LiqMEST (sıvı metal elektrostatik koruyucu kumaş) olarak adlandırılan yeni teknoloji, Apollo astronotlarının 1960’lı ve 1970’li yıllarda karşılaştığı toz sorunlarının üstesinden gelmeye yardımcı olmak için tasarlandı. Keskin toz, gezicilerin koruyucu kalkanları, astronotların uzay kıyafetleri gibi yüzeyleri hızla çizip tahrip etti ve her şeye yapışarak, ay yüzeyine kısa süreli “girişleri” bile zorlaştırdı.
Zaman çizelgesi dardı: NASA, Artemis programının bir parçası olarak astronotları 2025 veya 2026 gibi erken bir tarihte ay yüzeyine geri göndermeyi planlıyor. Kesin tarih, Artemis 2 mürettebatının 2024 yılında planladığı Ay uçuşunun başarısına ve ayrıca Artemis 3 programı için iniş aracı ve uzay giysilerinin geliştirilmesine bağlı.
Yeni teknolojik kumaş, astronotların aşırı koşullarda esnekliğe sahip olmasını sağlayacak ancak asıl faydası, itici özellikleridir. Etkinleştirildiğinde kumaş, ay tozunu iten ve yapışmasını önleyen bir elektrik alanı yaratıyor. Bu yöntem, hem uzay kıyafetlerine hem de görevler sırasında Ay’daki ekipmanların koruyucu kaplamalarına uygulanabiliyor.
Geliştiriciler, NASA’nın Azınlık Üniversitesi Araştırma ve Eğitim Projesi’nden (MURAP) sağlanan fonla bir prototip oluşturmayı planlıyor. Ekip, başarılı olması halinde, geliştirilmiş kumaşın uzayda kullanılması için NASA’ya yeni bir hibe başvurusu yapmayı planlıyor.
NASA onlarca yıldır ay tozu sorununu araştırıyor. Ajans yetkilileri, astronotların uzun vadede Ay’da kalabilmesi için tozun çözülmesi gereken altı önemli sorundan biri olduğunu belirtiyor.
Elektrostatik kumaş test edilen tek prototip değil. NASA, MISSE (Materials International Space Station Experiment) projesinin bir parçası olarak ISS’nin dışındaki kumaş modifikasyonunu test ediyor. Deneyler, malzemelerin aylarca zorlu yörünge koşullarında, vakumda ve güçlü güneş ışınımının etkisi altında test edilmesine olanak tanıyor.
NASA’nın Kennedy Uzay Merkezi’nden bir ekip, MISSE-11 deneyinin bir parçası olarak ISS’ye elektrodinamik bir toz kalkanı gönderdi. Bu, uzaydaki tozu itmeye yönelik teknolojiyi araştıran bir serideki ilk testti. Şubat 2020’de düzenlenen bir ay tozu çalıştayı için kısa bir ekip makalesine göre, uçuş öncesi yer testlerinde cam üzerindeki elektrotların “yüksek vakum koşulları altında tozun %98’inden fazlasını” kaldırabildiğini gösteren kalkan umut vericiydi.
KSC kalkanının analizi devam ediyor gibi görünüyor. MISSE-11 sonuçları henüz NASA’nın deney web sitesinde mevcut değil. MISSE-15 adı verilen ve kalkanı içeren sonraki bir görev 2021’de başlatıldı, ancak sonuçları da henüz yayınlanmadı.