G35.2-0.7N olarak adlandırılan bu karanlık bulutsuda oluşan yıldızlar özellikle büyüktür ve birçoğu süpernova olarak patlayacaktır. Katkıda bulunanlar: ESA/Hubble ve NASA, R. Fedriani, J. Tan
Bir yıldızın doğuşu, gaz ve tozdan oluşan bir perdenin ardında gerçekleşen muhteşem bir olaydır. Bu, gerçekleşmesi milyonlarca yıl süren ayrıntılı bir süreçtir. Bir yıldız önyıldız aşamasını geride bırakıp füzyon yaşamına başladığında, yıldızın güçlü ışınım çıkışı perdeyi ortadan kaldırır.
Ancak bundan önce astrofizikçiler dezavantajlı durumda.
Astrofizikçiler, bilgilerindeki boşlukları doldurabilmek için yıldız oluşumunu daha ayrıntılı olarak gözlemlemeye isteklidirler. Bu, yıldız oluşturan bölgeleri ön plana çıkarıyor. Ancak bazı yıldız oluşum bölgeleri, büyük kütleli yıldız oluşumunun yuvalarıdır ve bu yıldızların birçoğu eninde sonunda süpernova olarak patlayacağı için daha da fazla ilgi toplamaktadırlar. Bu bölgelerin farkı nedir? Neden bu kadar çok büyük yıldız üretiyorlar? Gaz ve toz perdelerinin içinde oluşmalarını nasıl izleyebiliriz?
Neyse ki devasa yıldızlar enerjik canavarlardır ve ipucu bırakmaktan kendilerini alamazlar.
Gökbilimciler, Aquila takımyıldızında, Dünya’dan yaklaşık 7.200 ışıkyılı uzaklıkta bulunan G35.2-0.7N adlı bölgeyi izliyorlar. Yıllar boyunca bölgeyi araştırmak için birden fazla teleskop kullandılar. Hubble Uzay Teleskobu da izliyor ve G35.2-0.7N’nin (G35) bu son görüntüsü ESA’nın haftanın fotoğrafıydı. Hubble bunu Geniş Alan Kamerası 3 (WFC3) ile yakaladı.
B-Tipi yıldızlar ikinci en büyük yıldız türüdür ve bu görüntüde bunlardan biri yer almaktadır. Orada olduğunu söyleyebiliriz çünkü bizim yönümüze doğru devasa bir jet fırlatıyor, bölgeyi aydınlatıyor ve bu büyüleyici görüntüyü yaratıyor. B-Tipi önyıldızın jetleri paraleldir, yani paraleldirler. Sonuç olarak fazla yayılmazlar ve düz çizgiler halinde büyük mesafeler uzanırlar.
Bu fotoğraf sadece bizim bakmamız için çekilmedi. Bilimsel bir amacı vardır. Astrofizikçilerin genç büyük yıldız hakkında daha fazla bilgi edinmek için üzerinde çalıştığı şeylerden biri de jet ve onun iyonlaşmasıdır. Yıldız ve jetleri son derece yüksek enerjili bir ortamdır. Yıldızdan gelen güçlü enerji, jetlerdeki gazı iyonize ederek elektronları atomlardan ve moleküllerden uzaklaştırarak onları uzaya fırlatır.
Bu ön yıldız jetleri yıldız oluşumunda rol oynuyor ancak ayrıntılar net değil. Tüm bunların ardındaki yıldız türüne bazen sıfır yaş anakolunu ifade eden ZAMS yıldızı adı verilir. Eninde sonunda ana dizide yer alacak, ancak şimdilik genç yıldız hâlâ kütle oluşturuyor ve kütle kazanıyor, ancak bir kısmını da uzaya geri fırlatıyor.
Büyük yıldızların genellikle gruplar halinde oluşması nedeniyle gökbilimciler bu çıkışları incelemekte zorlandılar. Çoğunun uzakta olması da zorluğu artırıyor. Gözlemlerin yorumlanmasını ve kaynaklarının doğru bir şekilde tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Sadece 20 yıl önce bilim insanları, yüksek kütleli akışların yönlendirilmiş jetler tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğinden emin değildi. A 2003 makalesi “… büyük YSO’ların çoğunluğu jetlere dair kanıt göstermiyor.”
G35’in bu ALMA (Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisi) görüntüsü, yoğun yıldız oluşum bölgelerindeki farklı kaynakları ve yıldız çekirdeklerini tespit etmenin ne kadar zor olabileceğini gösteriyor. Kredi bilgileri: Zhang ve ark. 2022
Araştırmacılar o zamandan bu yana ilerleme kaydetti ve resim daha da netleşti. Daha küçük yıldızların çıkışları genellikle manyetik kuvvetler tarafından yönlendirilirken, parlak B-Tipi yıldızların çıkışları enerjisel kuvvetler tarafından yönlendirilir. Ancak manyetik alanlar hâlâ maddenin akışını etkiliyor ve görebildiklerimizin çoğunu belirliyor.
Bunun gibi büyük yıldızlar yalnızca sonunda süpernova olarak patlayacakları için önemli değildir. Bunlar aynı zamanda daha ağır elementlerin daha hafif elementlerden bir araya geldiği önemli nükleosentez bölgeleridir. Ayrıca güçlü enerjiyle galaksinin evrimini yönlendiriyorlar ve enjeksiyonu yıldızlararası ortama aktarıyorlar. Üstelik çevrelerindeki düşük kütleli yıldızların oluşumunu da etkiliyorlar.
Bilim adamlarının neden bunları incelemek istediği açık ve bu resim bunun nedenini açıklamaya yardımcı oluyor.
Devasa ilk yıldız, bu görüntünün ortasındaki turuncu boşluğun sol alt kısmında yer alıyor. Güçlü jet, en parlak bölgeden uzanan turuncu çizgidir. Katkıda bulunanlar: ESA/Hubble ve NASA, R. Fedriani, J. Tan
Bu görüntüdeki büyük kütleli B-tipi yıldız, bu karanlık bulutsunun merkezine yakındır. Bölgenin büyük bir kısmı gizlenmiş durumda ancak yıldızın kendisi merkeze yakın bir boşluk oluşturuyor. Görüntünün ortasındaki parlak turuncu bölgedir. Güçlü jet, bize doğru gelen küçük parlak turuncu çizginin bize doğru ilerlemesidir. Jet, engelleyici gaz ve toz örtüsünde bir delik açarak boşlukta oluşan devasa ilk yıldızı ortaya çıkarıyor. Tozun tamamını ortadan kaldıramaz ve geriye kalan şey, ışığı kırmızıya çevirerek ateşi anımsatan turuncu bir renge dönüştürür. Boşluğun sol alt kısmında yıldızın oluştuğu yer var.
Bu görüntünün ardındaki bilim ne olursa olsun, ona bakıp doğanın gösterişten ibaret olduğunu düşünmeden edemiyorsunuz. Bu, evrenin temeli olan madde ve enerji arasındaki etkileşimin çarpıcı bir örneğidir.
Alıntı: Bu karanlık bulutsu devasa bir yıldızı gizlemektedir (2023, 19 Ekim) 21 Ekim 2023 tarihinde https://phys.org/news/2023-10-dark-nebula-enormous-star.html adresinden alınmıştır.
Bu belge telif haklarına tabidir. Özel çalışma veya araştırma amacıyla yapılan her türlü adil işlem dışında, yazılı izin alınmadan hiçbir kısmı çoğaltılamaz. İçerik yalnızca bilgilendirme amaçlı sağlanmıştır.