Büyük Macellan Bulutu (LMC) ve Küçük Macellan Bulutu (SMC), mürettebatı dünyanın etrafını dolaşan ilk kişi olan Portekizli kaşif Ferdinand Magellan’ın adını taşıyan iki astronomik nesnedir. Magellan ve ekibi inanılmaz bir yolculuk ve keşfe öncülük ettiler, ancak aynı zamanda köle sahipleriydiler ve keşif gezileri sırasında Arjantin, Guam ve Filipinler’deki yerli halkı öldürdüler.

Bu nedenlerden ötürü, gökbilimciler bu iki gök cismine neden bir sömürgecinin, köle tüccarının ve bir katilin adının verilmesi gerektiğini soruyorlar; özellikle de bu ismin etik dışı hale gelmesinden sonra uzay nesnelerinin yeniden adlandırılmasına yönelik bir emsal olduğu göz önüne alındığında.


Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) tarafından görülen Macellan bulutları. Kaynak: ESO/J. Colosimo

“Yeniden adlandırma astronomide yeni bir trend değil. 2018 yılında Uluslararası Astronomi Birliği, Georges Lemaitre’nin bilimsel katkılarını takdir etmek için Hubble Yasasını Hubble-Lemaitre Yasası olarak yeniden adlandırdı. LMC ve MMC’nin yeniden adlandırılması aynı zamanda onları Magellan’dan çok önce tanımlayan ve gözlemleyen yerli toplulukların katkılarını da takdir edecektir,” dedi Macellan Bulutlarının adını değiştirmeyi öneren ilk kişi olan Amherst Koleji’nden Profesör Mia de los Reyes.

Magellan bir gökbilimci değildi ve bu “bulutları” ilk gören veya tanımlayan kişi değildi. Güney Yarımküre’deki insanlar, adlarını vererek onları on binlerce yıldır gözlemliyorlar ve onlarla ilgili hikayeler, Macellan Sekreteri’nin kayıtlarından önceye dayanıyor. Magellan’ın açıklamaları Avrupa’ya ilk ulaşanlar bile değildi. İtalyan ve Arap denizciler bunları Magellan’ın keşif gezisinden en az on yıl önce bildirdiler.

Uzay aracının ziyaret ettiği en uzak nesne olan Arrokoth’un orijinal adı, eski haritalarda uzak, kurgusal bir ülkenin adı olan Ultima Thule idi. Ancak bu isim Üçüncü Reich ile ilişkilendirildi ve yeniden adlandırıldı.

2020 yılında Uluslararası Astronomi Birliği ve NASA, sömürgecilik, ırkçılık ve diğer ayrımcılık biçimleriyle ilişkilendirilen gök cisimlerine verilen takma adlardan vazgeçmeye karar verdi. Örgütler, sömürge döneminde “Eskimo” olarak adlandırılan bulutsu NGC 2392 gibi rahatsız edici takma adlara sahip çeşitli nesneler için bilimsel adlar verilmesi çağrısında bulundu. LMC ve IMC’nin yeniden adlandırılmasını isteyen bir grup gökbilimci, tarafsız bilimsel isimler istemenin tartışmalı olmaması gerektiğini savunuyor.

James Webb’in adının, James Webb’in NASA yöneticisi olduğu 1950’ler ve 1960’larda ABD hükümetinin LGBT sivil çalışanlara yönelik katliamlarıyla olan bağları nedeniyle yakın zamanda JWST teleskopunun yeniden adlandırılması için bir dilekçe oluşturuldu. Bu dilekçe bir soruşturmaya yol açtı, ancak bu durumda spora ve astronomi camiasındaki tartışmalara rağmen ismin değişmeden bırakılmasına karar verildi.

“Konuştuğumuz gökbilimcilerin neredeyse tamamı yeniden isimlendirmeyi destekledi; aldığımız muhalefetin çoğu kamuoyunun az sayıdaki üyesinden geldi. Bana bilimsel araştırmalara dönmemi söyleyen mektuplar aldım” dedi Mia de los Reyes.



genel-22