Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen bu görüntü, Büyük Ayı takımyıldızında bulunan SDSS J103512.07+461412.2 gökadasını vurgulamaktadır. Bu galaksinin adı, kurulduğu 2000 yılından bu yana yüz milyonlarca astronomik varlığı kataloglayan Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması’ndan (SDSS) gelmektedir. Kredi: ESA/Hubble & NASA, R. Tully
Hubble’ın en son görüntüsü, Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması’ndan elde edilen galaksi SDSS J103512.07+461412.2’yi içeriyor. Daha küçük kataloglardaki daha basit adlandırma sistemlerinden farklı olarak SDSS, tek bir adla hem tanımlama hem de kesin konum sağlayan koordinatları kullanır.
Bu Haftanın Hubble Resmi, bu görüntünün merkezinde, daha yoğun, daha parlak bir çekirdeğe sahip, dağınık toz ve yıldızlardan oluşan bir alan olarak görülebilen, kısaca SDSS J103512.07+461412.2 galaksisini içeriyor. SDSS J103512.07+461412.2, Büyük Ayı takımyıldızında, Dünya’dan 23 milyon ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır. Görünüşte başıboş görünen bu isim, bu galaksinin, çok sayıda astronomik nesneyi gözlemlemek ve kataloglamak amacıyla 2000 yılında başlayan devasa bir araştırma olan Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması’nın (SDSS) bir parçası olarak gözlemlenmesinden kaynaklanmaktadır. Şu ana kadar birkaç yüz milyon astronomik nesneyi kaydetti.
Astronomik Katalogların Kısa Tarihi
Astronomi kataloglarının ilk günlerinde, gökbilimciler nesneleri teker teker titizlikle kaydediyorlardı. Örnek olarak, Messier kataloğunda yalnızca 110 nesne yer alıyor; bunlar gökbilimci Charles Messier tarafından tespit ediliyor çünkü hepsi onun kuyruklu yıldız avlama çabalarına engel oluyor. Messier kataloğu çok sınırlı olduğundan, bu nesneleri M1’den M110’a kadar basitçe ifade etmek yeterlidir. Bunun aksine, SDSS kadar geniş kapsamlı bir araştırma söz konusu olduğunda ve büyük miktarda verinin otomatik olarak işlenmesi gerektiğinde, nesnelere atanan adların hem daha uzun hem de daha bilgilendirici olması gerekir.
SDSS Adlandırma Kuralının Kodunu Çözme
Bu amaçla, her SDSS nesnesinin şu formatı izleyen bir tanımı vardır: ‘SDSS J’, ardından sağ yükseliş (RA) ve ardından sapma (Dec). RA ve Aralık, astronomik bir nesnenin gece gökyüzündeki konumunu tanımlar. RA, Dünya’daki boylamla benzerdir, Aralık ise enleme karşılık gelir.
Daha kesin bir ifadeyle RA, bir astronomik nesnenin gök ekvatorunun (kuzey ve güney gök kutupları arasındaki orta nokta) ekliptikle (Dünya’nın Güneş etrafında döndüğü düzlem) kesiştiği noktadan itibaren boylamsal mesafesini ölçer.
Daha sonra gece gökyüzünün tamamı, sıfır saat olarak belirlenen başlangıç noktasından doğuya doğru ölçülen ve ‘saat’ olarak bilinen 24 dilime bölünür. Bu, RA’nın ‘saat’, ‘dakika’ ve ‘saniye’ cinsinden ifade edilebileceği anlamına gelir. Aralık, gök ekvatorunun kuzey veya güney açısıdır ve derece cinsinden ifade edilir.
Böylece, SDSS J103512.07+461412.2 adı bize galaksinin gök ekvatorundaki sıfır saat noktasının 10 saat, 35 dakika ve 12 saniye doğusunda ve gök ekvatorunun 46 derecenin biraz üzerinde kuzeyinde bulunabileceğini söyler. Göksel ekvator. Yani bu uzun isim gerçekten bir tanımlayıcı ve ayrıntılı bir konumdur!