Bu görüntü, ESO’nun Çok Büyük Teleskopu’ndaki (VLT) MUSE aygıtıyla gözlemlenen Neptün’ü göstermektedir. Neptün’ün içindeki her pikselde MUSE, gelen ışığı kendisini oluşturan renklere veya dalga boylarına böler. Bu, binlerce farklı dalga boyunda görüntülerin aynı anda elde edilmesine benzer ve bu da gökbilimcilere değerli bilgiler sağlar. Sağdaki görüntü, MUSE tarafından yakalanan tüm renkleri, sağ üstte karanlık bir noktanın görülebildiği Neptün’ün “doğal” görünümünde birleştiriyor. Daha sonra belirli dalga boylarında görüntüler görüyoruz: 551 nanometre (mavi), 831 nm (yeşil) ve 848 nm (kırmızı); Renklerin yalnızca görüntüleme amacıyla gösterge niteliğinde olduğunu unutmayın. Karanlık nokta en çok daha kısa (mavi) dalga boylarında belirgindir. MUSE, bu karanlık noktanın hemen yanında, burada yalnızca ortadaki görüntüde 831 nm’de görülen ve atmosferin derinliklerinde yer alan küçük, parlak bir noktayı da yakaladı. Bu tür derin ve parlak bulut, gezegende daha önce hiç tanımlanmamıştı. Görüntülerde ayrıca Neptün’ün sol alt kenarına doğru, uzun dalga boylarında görülen birkaç daha sığ parlak nokta da görülüyor. Neptün’ün karanlık noktasının yerden görüntülenmesi ancak atmosferik türbülansın neden olduğu bulanıklığı düzelten ve MUSE’nin kristal netliğinde görüntüler elde etmesine olanak tanıyan VLT’nin Uyarlanabilir Optik Tesisi sayesinde mümkün oldu. Gezegendeki ince karanlık ve parlak özellikleri daha iyi vurgulamak için gökbilimciler MUSE verilerini dikkatli bir şekilde işleyerek burada gördüğünüzü elde ettiler. Kredi bilgileri: ESO/P. Irwin ve ark.
ESO’nun Çok Büyük Teleskobu’nu (VLT) kullanan gökbilimciler, Neptün’ün atmosferinde büyük bir karanlık nokta ve onun yanında beklenmedik daha küçük bir parlak nokta gözlemlediler. Bu, gezegendeki karanlık bir noktanın Dünya’daki bir teleskopla ilk kez gözlemlenmesi anlamına geliyor. Neptün’ün atmosferinin mavi arka planındaki bu ara sıra oluşan özellikler gökbilimciler için bir gizemdir ve yeni sonuçlar bunların doğası ve kökeni hakkında daha fazla ipucu sağlamaktadır.
Büyük noktalar dev gezegenlerin atmosferlerindeki ortak özelliklerdir; en ünlüsü Jüpiter’in Büyük Kırmızı Noktasıdır. Neptün’de karanlık bir nokta ilk olarak 1989’da NASA’nın Voyager 2’si tarafından keşfedildi ve birkaç yıl sonra ortadan kayboldu. İngiltere’deki Oxford Üniversitesi Profesörü ve çalışmanın baş araştırmacısı Patrick Irwin, “Karanlık noktanın ilk keşfinden bu yana, bu kısa ömürlü ve anlaşılması zor karanlık özelliklerin ne olduğunu her zaman merak etmişimdir” diyor.
Bu araştırma, “Neptün’ün atmosferindeki karanlık noktaların ve fırtınaların bulut yapısı” başlıklı bir makalede sunulmuştur. Doğa Astronomi.
Irwin ve ekibi, karanlık noktaların bulutlardaki bir “açıklıktan” kaynaklanma olasılığını ortadan kaldırmak için ESO’nun VLT verilerini kullandı. Yeni gözlemler, karanlık noktaların muhtemelen, Neptün’ün atmosferinde buzlar ve puslar karışırken, görünür ana sis tabakasının altındaki bir katmandaki hava parçacıklarının kararmasının bir sonucu olduğunu gösteriyor.
Bu sonuca varmak hiç de kolay olmadı çünkü karanlık noktalar Neptün’ün atmosferinin kalıcı özellikleri değildi ve gökbilimciler daha önce onları yeterince ayrıntılı olarak inceleyememişlerdi. Bu fırsat, NASA/ESA Hubble Uzay Teleskobu’nun, Neptün’ün atmosferinde, gezegenin kuzey yarımküresinde ilk kez 2018’de fark edilen biri de dahil olmak üzere birçok karanlık nokta keşfetmesinin ardından geldi.
Irwin ve ekibi, bu zorlu gözlemler için ideal olan bir aletle, hemen onu yerden incelemeye başladı.
Araştırmacılar, VLT’nin Çok Birimli Spektroskopik Gezgini’ni (MUSE) kullanarak, Neptün’den ve noktasından yansıyan güneş ışığını bileşen renklerine veya dalga boylarına ayırmayı ve bir 3 boyutlu spektrum elde etmeyi başardılar. Bu, bölgeyi daha önce mümkün olandan daha ayrıntılı olarak inceleyebilecekleri anlamına geliyordu. Irwin, “Sadece yerden karanlık bir noktanın ilk tespitini yapmakla kalmayıp aynı zamanda böyle bir özelliğin yansıma spektrumunu ilk kez kaydedebildiğim için kesinlikle heyecanlıyım” diyor.
Farklı dalga boyları Neptün’ün atmosferindeki farklı derinlikleri araştırdığından, bir spektruma sahip olmak gökbilimcilerin karanlık noktanın gezegenin atmosferinde bulunduğu yüksekliği daha iyi belirlemesini sağladı. Spektrum ayrıca atmosferin farklı katmanlarının kimyasal bileşimi hakkında da bilgi sağladı ve bu da ekibe noktanın neden karanlık göründüğüne dair ipuçları verdi.
Gözlemler aynı zamanda sürpriz bir sonucu da ortaya çıkardı. Berkeley, ABD’deki Kaliforniya Üniversitesi’nden araştırmacı olan araştırmanın yazarlarından Michael Wong, “Bu süreçte daha önce uzaydan bile tanımlanamayan nadir, derin, parlak bir bulut türü keşfettik” diyor.
Bu nadir bulut türü, daha büyük ana karanlık noktanın hemen yanında parlak bir nokta olarak ortaya çıktı; VLT verileri, yeni “derin parlak bulutun” atmosferde ana karanlık nokta ile aynı seviyede olduğunu gösteriyor. Bu, daha önce gözlemlenen yüksek irtifalı metan buzunun küçük ‘yoldaş’ bulutlarıyla karşılaştırıldığında bunun tamamen yeni bir özellik türü olduğu anlamına geliyor.
ESO’nun VLT’sinin yardımıyla artık gökbilimcilerin bu noktalar gibi özellikleri Dünya’dan incelemeleri mümkün. “Bu, insanlığın kozmosu gözlemleme yeteneğinde hayret verici bir artış. İlk başta bu noktaları Voyager gibi bir uzay aracını oraya göndererek tespit edebiliyorduk. Daha sonra Hubble ile bunları uzaktan tespit etme yeteneğini kazandık. Sonunda teknoloji ilerledi.” bunu temelden mümkün kılmak için” diye bitiriyor Wong.
Daha fazla bilgi:
Neptün’ün atmosferindeki karanlık noktaların ve fırtınaların bulut yapısı, Doğa Astronomi (2023). DOI: 10.1038/s41550-023-02047-0
Alıntı: Dünya’dan ilk kez tespit edilen gizemli Neptün karanlık noktası (2023, 24 Ağustos) 27 Ağustos 2023 tarihinde https://phys.org/news/2023-08-mysterious-neptune-dark-earth.html adresinden alındı.
Bu belge telif haklarına tabidir. Özel çalışma veya araştırma amacıyla yapılan her türlü adil işlem dışında, yazılı izin alınmadan hiçbir kısmı çoğaltılamaz. İçerik yalnızca bilgilendirme amaçlı sağlanmıştır.