Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) uydusu Aeolus, gezegenimizdeki rüzgarları sıfırdan 30 kilometre yüksekliğe kadar incelemek için kontrollü bir şekilde Dünya’ya dönüyor. 2018’de ayrıldı ve operasyonel ömrü tüm beklentilerin ötesine geçti, beklenen 3’e karşı neredeyse 5 yıl. 28 Temmuz’da kontrollü ve güvenli bir şekilde okyanusa düşecek, kalan son yakıt damlalarını da tüketecek ve böylece ESA’nın uzay enkazının çoğalmasını önleme konusundaki yeni politikasını takip edecek. Görevinin başında öngörülmemişti ama bunda da rüzgarların kralına adanan Aeolus deneysel bir uydu olduğunu kanıtlıyor.
Yere gönderdiği ve İngiliz Met Ofisi’nden Météo France’a ve diğerlerine kadar başlıca Avrupa hava durumu merkezlerinin kullandığı veriler değerlidir. Her zaman olduğu gibi, hava durumuyla ilgili bilgilerin 3,5 milyar avro olarak tahmin edilen önemli bir ticari değeri varken, London School of Economics, halefi Aeolus 2 için bunun tam olarak iki katına, yani önümüzdeki on yıl içinde 7 milyar avroya çıkacağını tahmin ediyor. Bilgi söz konusu olduğunda acımasız aritmetik yapmak zarif olmasa da, görevin yaklaşık 500 milyon maliyeti ile karşılaştırıldığında oldukça büyük bir başarı.
20 yılı aşkın bir süre önce tasarlanan uydu, ilk önce birçok inşaat ve ardından yönetim zorlukları sundu, çünkü 300 kilometre veya biraz daha yüksekte, atmosfer aşırı derecede seyrelmiş olsa bile hala mevcut, ancak birçok düzeltme gerektirebilir, ayrıca uydunun tutumu her zaman en iyi durumda olması gerektiğinden, saniyede 5 metre doğrulukla rüzgarları ölçmek neredeyse bir mucize. Asıl amacı bu ölçümleri uzaydan gerçekleştirmenin mümkün olduğunu göstermek olan görev bu nedenle gerçek bir başarıydı, öyle ki halefi Aeolus 2’nin önümüzdeki on yıl içinde çıkması bekleniyor.
ESA’nın Aeolus görev yöneticisi Tommaso Parrinello, “Muhtemelen rüzgarı ölçmenin nispeten basit olduğunu düşünüyoruz” diyor, “bulutların hareket ettiğini ve hatta ağaçların dallarını görmeye alışkınız, ancak gökyüzünün açık olduğu yerlerde işler karmaşıklaşıyor”.
Bu nedenle, işleyişi uzmanlar arasında bile hayranlık uyandıran çok sofistike bir enstrüman kullanıldı: Aladin. Airbus tarafından inşa edildi ve dünya atmosferinin üst katmanlarına gönderilen ve hava moleküllerini etkileyen ultraviyole frekanslarında esasen bir lazer olan bir lidarı bir araya getiriyor. Ana aynanın 1,5 metre çapındaki oldukça büyük bir teleskop, moleküllerin kendileri tarafından saçılan ışığın bir kısmını toplamaya hizmet eder; bu, bir alıcı tarafından analiz edildiğinde hızlarını ve dolayısıyla söz konusu rüzgarın hızını anlamak için kullanılacaktır.