TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, İzmir ve 6 Şubat depremleri özelinde destekledikleri projelerin saha çalışmalarının detaylarının ve olası Marmara depremine yönelik senaryoların kamuoyuyla sanal ortamda konunun uzmanları tarafından paylaşılacağını açıkladı.
Prof. Dr. Mandal, 30 Mart 2023 Perşembe günü, saat 10.00’da, TÜBİTAK’ın YouTube kanalından “Bilimle Birlikte Başaracağız” mottosuyla canlı gerçekleştirilecek olan “Deprem Araştırmaları Sanal Konferansı”nı TÜBİTAK Başkanlığı’nda düzenlenen basın toplantısıyla tanıttı.
Depremin oluştuğu andan itibaren devletin tüm kurum ve kuruluşlarının kendi görev alanları dahlinde sürece katkı vermeye çalıştığını belirten Mandal, asıl konunun, bir problem yaşanmadan önce tespitlerin doğru yapılması ve bilim temelli çözümlerin üretilmesi olduğunu söyledi.
“TÜBİTAK 20 yıldır deprem özelinde 900 projeye 1,8 milyar lira kaynak ayırdı”
Mandal, TÜBİTAK’ın 20 yıldır deprem konusu özelinde 900 projeyi desteklediğini, bunlara 1,8 milyar lira kaynak ayırdığını vurgulayarak, “Şu an Türkiye’deki canlı fay hatlarının belirlenmesinin ve birtakım sismik izolatörler dahil çözümlerin üretilmesinin arkasındaki geliştirilen teknolojilerde TÜBİTAK’ın destekleri bulunuyor.” diye konuştu.
İzmir depremi sonrasında deprem özel çağrısını açtıklarını ve sanal konferans gerçekleştirdiklerini hatırlatan Mandal, burada 79 projenin desteklendiğini, bunların ileri dönemli araştırma projeleri olduğunu ve 500’ün üzerinde araştırmacının projede görev aldığını aktardı.
Prof. Dr. Mandal, 6 Şubat’taki depremler sonrasında kurum olarak yeni bir süreç izlediklerini belirterek, sahaya gitmek ve sahada bilimsel, teknolojik veri ve analiz odaklı çalışma yapmak isteyen bilim insanlarını göreve davet ettiklerini söyledi. Bu kapsamda 600 bilim insanının sahaya inerek, depremi tüm boyutlarıyla ele aldığını dile getiren Mandal, 124 projenin 24 saat içerisinde desteklendiğini ve bunların tümünün de saha araştırması olduğunu ifade etti.
“Deprem tüm insanlığı ilgilendiren bir konu”
30 Mart’taki konferansta söz konusu projelerin detaylarının ilgili hocalar tarafından kamuoyuyla paylaşılacağını belirten Mandal, şöyle devam etti: “Bu tüm insanlığı ilgilendiren bir konu. Dolayısıyla toplantının önemli olduğunu düşünüyoruz. Sadece yaşadığımız sürecin üstesinden gelmeye değil, depremle yaşamaya alışmalıyız. Perşembe günü gerçekleştirilecek olan konferans, katılımcılardan soruların da alınacağı etkileşimli bir toplantı olacak. Bakanlarımızın ve AFAD Başkanımızın katılımıyla gerçekleşecek bir açılış oturumumuz olacak. Ardından 9 paralel oturum yapılacak, bu paralel oturumlarda 6 Şubat depremlerine ilişkin saha çalışmaları paylaşılacak. Öğleden sonra da 2021’de başlattığımız ileri araştırma projelerimiz aktarılacak.”
Mandal, depremlerde sismik izolatörler gibi teknolojilerin kullanılmasının, yapay zeka ile önceden depremin lokasyon, büyüklük ve zamanının tespitine yönelik çalışmaların tüm dünyada sürdüğünü anlattı.
Perşembe günü bunların tümünün bilim ve teknoloji temelli paylaşılacağının altını çizen Mandal, tüm vatandaşları konferansı izlemeye davet etti.
Konferans, TÜBİTAK’ın Youtube kanalından sonradan da takip edilebilecek
Prof. Dr. Mandal, etkinliğin YouTube üzerinden canlı olarak yayınlanacağına işaret ederek, “TÜBİTAK’ın YouTube kanalından bu panelleri sonradan da takip etmek mümkün olacak. Bu işin kalıcı temeli, bilim insanlarının bizzat kendileri tarafından sunulacak. Verilerin, fiziki olarak yapılan gözlemlerin, zemin sıvılaşması konuları, yüksek gerilim hatlarında, heyelan oluşabilecek bölgelerde, çadır-konteyner kentlerde vatandaşların buna uyum noktaları, gelecekte karşılaşılabilecek güçlüklere çözüm oluşturulması noktalarının tümü konunun uzmanları tarafından ayrıntılı şekilde paylaşılacak.” diye konuştu.
Mandal, depremin yan etkilerinin ve sanayinin ayağa kalkması için yapılabileceklerin de toplantıda ele alınacağını bilgisini verdi.
Geçici de olsa bir göçün söz konusu olduğunu vurgulayan Mandal, “Hangi teşviklerle bu insanların dönmesi sağlanabilir. Bunlar konuşulacak. Bu bir bitiş değil, sürecin bir sonraki aşamasına geçiştir. Sahadaki çalışmalar devam ediyor. Çalışmalar, Cumhurbaşkanımız tarafından ilan edilen benim de danışman olarak içinde yer aldığım Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Programı’na katkı sağlayacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye’nin fay hattı haritası güncelleniyor
TÜBİTAK Başkanı Mandal, çalışmaların, gelecekte yaşanabilecek sorunlara karşı kalıcı bir veri oluşturabilmesi açısından da AFAD ile birlikte oluşturdukları bir veri tabanı olduğunu anlattı. Bu veri tabanına tüm çalışmaları görselleriyle dahil ettiklerini ve bunun dünyaya açık olduğunu vurgulayan Mandal, sözlerini şöyle tamamladı: “Birçok bilim insanı Türkiye’ye gelip çalışmalara dahil olmak istiyor. Depremin büyüklüğü ve kapsamı noktasında dünyada yaşanabilecek depremlere girdinin sağlanacağı veriler bu çalışmalardan çıkacak. Türkiye’nin bir fay hattı haritası var. Bunun güncellenmesi gerekiyor. Bu doğrultuda da TÜBİTAK koordinasyonunda, MTA, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız ve Türkiye Belediyeler Birliği ile bir çalışma başlatıldı. Her deprem sonrası gördüğümüz ‘fay hatlarının hangisi aktif? bunlar doğru yerlerde mi?’ sorularına atıfta bulunulacak. Konferansta Marmara depremine ilişkin araştırma projelerine ilişkin çalışmalarda da konuşulacak. Bu konferans, Türkiye’nin tüm deprem gerçeği, Marmara özelinde ise olası depreme yönelik çalışmaların paylaşılacağı konferans olacak. Türkiye’de 450’ye yakın canlı fay hattı var. Bunların 200’ünün güncellenmesi MTA tarafından yapıldı.”