Asteroitler, yıldızlar gibi sadece geceleri ortaya çıkar. Güneşimizin parıltısında, izleyemediğimiz yollarda bilinmeyen sayıda asteroit saklıdır ve bunların çoğu Dünya’ya doğru gidiyor olabilir ve biz bunu bilmiyoruz.
bu Avrupa Uzay Ajansı‘nin (ESA) planladığı NEOMIR görevi, Dünya ile Güneş arasında yer alacak ve yerden görülemeyen 20 metre ve daha büyük asteroitler için bir erken uyarı sistemi görevi görecek.
Chelyabinsk’i tahmin etmek
15 Şubat 2013’teki Chelyabinsk meteorunun geldiğini kimse görmedi. Sakin ve güneşli bir kış gününde gün doğumundan hemen sonra, 20 metrelik (66 fit) bir asteroit, Rusya’daki Ural Dağları üzerinde 18 km/s’den (saatte 40.000 mil) daha yüksek bir hızla atmosfere çarptı.
Nispeten küçük kaya Dünya’ya Güneş’in çok yakınından yaklaştı, atmosferde patladı ve binlerce binaya zarar veren, pencereleri kıran ve uçan cam parçalarından yaklaşık 1500 kişiyi yaralayan bir şok dalgası yarattı. Yüzyılı aşkın bir süredir Dünya’ya çarpan en büyük asteroiddi.
İstatistiksel olarak, bu büyüklükteki asteroitler Dünya’ya yaklaşık her 50-100 yılda bir çarpar. Daha büyük asteroitler çok daha az yaygındır, ancak – sadece dinozorlara sorun – çok daha fazla hasar verir. Neyse ki bunların tespit edilmesi çok daha kolay.
Aslında, 1 km’den daha büyük olan neredeyse tüm asteroitleri keşfettik. Küçük ve orta büyüklükteki asteroitler daha yaygındır ve yine de büyük hasar verebilir, ancak birkaç günlük uyarı süreleri, yerel yetkililerin halkı pencerelerden uzak durmaları ve hatta yerel bir alanı boşaltmaları konusunda bilgilendirmesi için yeterli olabilir.
NEOMIR ile hazırlıklı olacağız
ESA’nın NEOMIR’i, ister büyük bir asteroitin yönünü yıllar öncesinden saptırmak için bir göreve hazırlanırken, isterse yerel makamlara toplulukları haftalarca hava patlamalarından haberdar etmek için veri sağlıyor olsun, ESA’nın NEOMIR’i mevcut asteroit tespit yeteneklerimizdeki bir boşluğu dolduracaktır.
Asteroitler, Dünya’dan algılayabildiğimiz Güneş ışığını yansıttıkları için görünürler. Ancak Güneş’e yaklaştıkça görmeleri daha da zorlaşıyor. Güneş’in yüzünden geçen asteroitleri tespit etmek özellikle zordur, ancak Dünya’dan, parlaklığıyla gölgede kaldıkları için Güneş’in yakınındaki asteroitleri de göremiyoruz.
ESA’nın yaklaşmakta olan NEOMIR görevi, Güneş ve Dünya arasındaki ilk Lagrange noktası (L1) etrafında yörüngeye fırlatılacak ve iki gövdeye göre aynı konumda kalacak. Bu, teleskopa Güneş yönünden Dünya’ya doğru gelebilecek asteroitlerin bir görüntüsünü verecektir.
Dünya’nın bozan atmosferinin dışında yer alan ve kızılötesi ışıkta gözlem yapan bir teleskopla NEOMIR, Güneş’in çevresinde, yerden gözlemlenmesi imkansız olan yakın bir halkayı izleyecek. Görev, Dünya ile Güneş arasından geçen asteroitleri tespit edecek – tehdit oluşturan ve şu anda göremediğimiz her şey bu halkadan geçmek zorunda kalacak.
Işık spektrumunun kızılötesi kısmında gözlemler yaparak NEOMIR, asteroitlerin yaydığı ve güneş ışığı tarafından boğulmayan ısıyı tespit edecek. Bu termal emisyon Dünya’nın atmosferi tarafından emilir, ancak uzaydan NEOMIR, Güneş’i şu anda Dünya’dan görebildiğimizden daha yakından görebilecek.
Dünya’ya doğru ilerleyen 20 metre (66 fit) ve daha büyük asteroitler NEOMIR tarafından en az üç hafta önceden tespit edilmelidir. Asteroitin uzay aracının yanından geçerken görüldüğü en kötü senaryoda, en az üç günlük bir uyarı alırız – asteroit L1’den Dünya’ya en hızlı hareket edebilir.
Şu anki durum
Uzay Güvenliği Programı’nın NEOMIR misyonunun ayrıntıları şu anda detaylandırılıyor ve 2030 civarında bir Ariane 6-2 roketi ile fırlatılması planlanıyor.
NEOMIR misyonunun fizibilitesini değerlendirmek için ilk çalışma, 2021’de ESA’nın Hollanda’daki Eşzamanlı Tasarım Tesisi tarafından gerçekleştirildi. Çalışma, NASA’nın NEO Surveyor görevini tamamlayacak bir görev tanımlamaya odaklandı. ABD tarafından finanse edilen misyon, ABD Kongresi’nin çapı 140 metreden (460 fit) daha büyük olan Dünya’ya yakın nesnelerin %90’ını keşfetme yetkisini yerine getirmeli, NEOMIR ise her boyuttaki yakın çarpışmalara odaklanmak üzere tasarlandı.
NEOMIR şu anda erken misyon çalışması aşamasıdır. Büyük, düzeltilmiş bir odak düzlemine sahip yarım metrelik bir teleskopun yanı sıra 5-10 mikrometre dalga bandında ışığı kapsayan iki kızılötesi kanal gerektirecektir.
Bu yeni görev için gerekli dedektör teknolojileri ve ilgili elektronikler şu anda geliştirilme aşamasındadır. Sanayi araştırma ve geliştirme projeleri paralel olarak destekleyici faaliyetler olarak planlanmaktadır.
Gereksinimler, James Webb Uzay Teleskobu (NIRSpec) ve ESA’nın Öklid (NISP) ve Ariel görevlerinde kullanılan ‘NEO Surveyor dedektörleri’ne, yani Teledyne’nin HxRG’sine, daha kısa dalga boylarında olmasına rağmen benzer bir performans sağlamak olacaktır.