Gaia17bpp yıldızının, daha küçük bir yoldaş yıldızı çevreleyen toz bulutu tarafından kısmen gölgelenmesinin sanatsal bir yorumu. Kredi bilgileri: Anastasios Tzanidakis
Anastasios “Andy” Tzanidakis ve James Davenport kendi itiraflarına göre sıra dışı yıldızlarla ilgileniyorlar. Washington Üniversitesi astronomları, Gaia araştırması tarafından Gaia17bpp hakkında uyarıldıklarında “tuhaf davranan yıldızları” arıyorlardı. Anket verileri, bu yıldızın parlaklığının 2,5 yıllık bir süre içinde kademeli olarak arttığını gösterdi.
Tzanidakis kısa süre önce Amerikan Astronomi Derneği’nin 241. toplantısında, takip analizlerinin Gaia17bpp’nin herhangi bir değişikliğe uğramadığını ortaya koyduğunu bildirdi. Bunun yerine, muhtemelen benzersiz bir ikili sistemin bir parçasıdır ve görünürdeki parlaklığı, alışılmadık yıldız partnerinin neden olduğu çok yıllı bir tutulmanın sonucuydu.
UW doktorası Tzanidakis, “Bu yıldızın, büyük, şişkin yaşlı bir yıldız – Gaia17bpp – ile geniş bir tozlu malzeme diski ile çevrili küçük bir yoldaş yıldız arasındaki son derece nadir bir ikili sistemin parçası olduğuna inanıyoruz” dedi. astronomi öğrencisi. “Analizimize göre, bu iki yıldız son derece uzun bir süre boyunca – 1000 yıl kadar – birbirlerinin yörüngesinde dönüyorlar. Bu yüzden, tozlu arkadaşı tarafından gölgede bırakılan bu parlak yıldızı yakalamak, hayatta bir kez karşılaşılabilecek bir fırsat.”
Gaia uzay aracının yıldızla ilgili gözlemleri yalnızca 2014 yılına dayandığından, Tzanidakis ve UW astronomi profesörü yardımcısı ve DiRAC Enstitüsü müdür yardımcısı Davenport, bu sonuca varmak için biraz dedektiflik yapmak zorunda kaldı. İlk olarak, Gaia’nın yıldızla ilgili gözlemlerini, Pan-STARRS1, WISE/NEOWISE ve Zwicky Geçici Tesis dahil olmak üzere 2010’a kadar uzanan diğer misyonların gözlemleriyle birleştirdiler.
Pan-STARRS1 ve DSS misyonlarında gösterildiği gibi, kırmızı daire içine alınmış yıldız Gaia17bpp. Kredi bilgileri: Anastasios Tzanidakis/Pan-STARRS1/DSS
Bu gözlemler, Gaia verileriyle birleştiğinde, Gaia17bpp’nin yaklaşık 4,5 büyüklük veya kabaca 63 kat azaldığını gösterdi. Yıldız, 2012’den 2019’a kadar yaklaşık yedi yıl boyunca sönük kaldı. Gaia araştırmasının ortaya çıkardığı parlaklık, o yedi yıllık sönüklüğün sonuydu.
Gaia17bpp yakınlarındaki başka hiçbir yıldız benzer karartma davranışı göstermedi. DASCH programı aracılığıyla, Harvard, Tzanidakis ve Davenport’taki bir asırdan fazla astro-fotoğraf levhalarının dijital kataloğu, yıldızın 1950’lere kadar uzanan gözlemlerini analiz etti.
Tzanidakis, “66 yılı aşkın gözlem tarihimizde, bu yıldızda önemli bir karartma belirtisi bulamadık” dedi.
İkili, Gaia17bpp’nin – oldukça basit – tozlu bir yıldız arkadaşı ile nadir bir ikili yıldız sisteminin parçası olduğuna inanıyor.
Tzanidakis, “Şu anda mevcut olan verilere dayanarak, bu yıldızın büyük bir malzeme diski ile çevrili, yavaş hareket eden bir yoldaşı var gibi görünüyor” dedi. “Bu malzeme güneş sisteminde olsaydı, güneşten Dünya’nın yörüngesine veya daha uzağa uzanırdı.”
Davenport’a göre, tutulma sırasında görünmeyen yol arkadaşı Gaia17bpp’nin ışığının yaklaşık %98’ini engelliyordu.
Yıllar boyunca, bir avuç başka benzer “tozlu” sistem tespit edildi, en önemlisi, Arabacı takımyıldızındaki bir yıldız olan ve her 27 yılda iki kez nispeten büyük, sönük bir yoldaş tarafından gölgede bırakılan Epsilon Aurigae. Tzanidakis ve Davenport’un keşfettiği sistem, tutulmanın uzunluğu açısından bu birkaç tozlu ikili dosya arasında benzersizdir – yaklaşık yedi yaşında, açık ara en uzun olanıdır. Epsilon Aurigae ikilisinden farklı olarak, Gaia17bpp ve arkadaşı da o kadar uzak ki, Dünya’daki zeki bir gözlemcinin böyle bir başka tutulmaya tanık olması yüzyıllar veya daha fazla zaman alabilir.
Epsilon Aurigae ve benzeri sistemler için tozlu yol arkadaşının kimliği tartışma konusudur. Bazı ön veriler, Gaia17bpp’nin yoldaşının küçük, devasa olabileceğini gösteriyor. Beyaz cüce yıldız. Enkaz diskinin kaynağı da bir muamma.
Tzanidakis, “Bu şans eseri bir keşifti” dedi. “Birkaç yıl ara vermiş olsaydık, bunu kaçırabilirdik. Ayrıca, bu tür ikili dosyaların çok daha yaygın olabileceğini gösterir. Eğer öyleyse, bu tür bir eşleşmenin nasıl ortaya çıktığına dair teoriler bulmamız gerekiyor. Bu kesinlikle bir tuhaflık ama kimsenin takdir ettiğinden çok daha yaygın olabilir.”
Referans: A. Tzanidakis, JRA Davenport, EC Bellm ve D. Wang’ın yazdığı “Bilinen En Derin ve En Uzun Süreli Yanıp Sönen Dev Yıldız Gaia17bpp’nin Keşfi”, 10 Ocak 2023, Amerikan Astronomi Derneği’nin 241. toplantısı.
Bu çalışmadaki ek ekip üyeleri, UW astronomi araştırma görevlisi profesörü Eric Bellm ve astronomi alanında UW lisansüstü öğrencisi olan David Wang’dır.