Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının uhdesinde TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü’nün (KARE) koordinasyonunda gerçekleştirilen 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılan 19 bilim insanı, Antarktika’ya gitmek için İstanbul’dan yola çıktı.
Seferle ilgili ilk açıklama Bakan Varank’tan geldi. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Konya’da Temiz Enerji, İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Araştırma Enstitüsü Tanıtım Programında “Biz Antarktika ile ilgilenmeye Sayın Cumhurbaşkanımızın vizyonu sayesinde başladık. Antarktika’da şu anda 50’den fazla ülkenin araştırma merkezi var. Ama Türkiye burayla bizim iktidarımıza kadar hiç ilgilenmemiş. Baktığınızda Dünya’nın geçmişiyle de geleceğiyle de ilgili eğer bilimsel araştırma yapacaksınız bunun doğal laboratuvarı neresi? Antarktika. Bizden kimse buralarla ilgilenmemiş. Ta ki Sayın Cumhurbaşkanımız ‘Burada böyle önemli bir durum varken Türkiye olarak biz geride kalamayız.’ deyip oraya bilim seferleri başlatana kadar.” ifadelerini kullandı.
Varank, Antarktika’nın doğal bir laboratuvar olduğunu belirterek Beyaz Kıta’ya kalıcı üs kurmayı hedeflediklerini söyledi. Niyetlerinin bilimle, teknolojiyle kalkınan bir Türkiye inşa etmek olduğunu vurgulayan Bakan Varank, “Bunun yolu da gençlere yatırım yapmaktan geçiyor.” dedi.
Bilim seferinin koordinatörlüğünü yapan TÜBİTAK KARE Enstitü Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy, 19’ü Türk 3 yabancı bilim insanının yer alacağı seferde, 18 farklı bilimsel proje üzerinde çalışacaklarını söyledi. Uzun bir seyahatin ardından Antarktika’ya ulaşacaklarını belirten Prof. Dr. Özsoy, gezi ile ilgili çalışmaların 11 ay öncesinden başladığını aktardı. Antarktika’da yapacakları çalışmaları oranın iklimi ve koşullarının belirlediğine dikkati çeken Prof. Dr. Özsoy, şunları kaydetti: “Planladığımız çerçevede giderse hava koşulları, Antarktika’ya intikalimizle birlikte gemiye dahil olacağız. Toplamda 18 farklı bilimsel projeyi icra edeceğiz. Bu seferin bir farkı da 2204 C TÜBİTAK kutup araştırmaları proje çağrısına başvuru yapan ve birincilik alan kız öğrencilerimiz var. Onlar da TEKNOFEST’te birinciliklerinin ilan edilmesiyle sefere dahil oldular. Bir artı tarafı da kız öğrencilerimizi sahaya götürmemizin yanı sıra bu seneki seferde bilim kadını sayımızın da diğer seferlere oranla çok olması. Kadın bilim insanlarımızın sahada olması bizim için büyük bir güç. Antarktika’ya intikal ettikten sonra ekip olarak gemiye dahil olacaklar. Lise öğrencilerimizin farklı bir programı olacak. Onlar diğer dünya ülkelerinin üslerini ziyaret edip, uluslararası bilim insanlarıyla tanışacaklar. Bilim laboratuvarlarında çalışma imkanı bulacaklar. Aynı zamanda bu sene Santiago Büyükelçimiz de bizlerle bir arada olacak. O da sahada bizlere eşlik edecek.”
Çok kuvvetli bir ekiple Antarktika’ya gittiklerini ifade eden Prof. Dr. Özsoy, “Bu çalışmalarda özellikle atmosfer bilimleri ön plana çıkıyor. Jeoloji çalışmaları yapılacak. Mikro plastikler ön planda. Volkanik yapılar, yer bilimleri, ekosistem çalışmaları gibi geniş yelpazede çalışmalarımız var.” dedi. Antarktika’da Türkiye’nin kurduğu meteoroloji üssünün bulunduğunu ve buradaki cihazlardan elde edilen verilerle hava tahminleri yapıldığını anlatan Prof. Dr. Özsoy, “Gezide, Harita Genel Müdürlüğü, Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ekipleri de bizlerle. Onların sahada kurdukları ekipmanlardaki verileri toplama, ekipmanların bakımlarını yapma ve bir sonraki seneye hazırlama görevlerini de üstleneceğiz. Deniz tabanı haritaları yapıyoruz. Şu an Antarktika’da bir meteoroloji istasyonumuz var ve buradan günlük veriler alabiliyoruz. Artık hava tahminlerine ihtiyacımız olmuyor ve bu veriler bizim için çok kıymetli.” ifadelerini kullandı.
3 lise öğrencisi Antarktika’da bilimsel çalışmalar yapacak
Sefere ilk kez TEKNOFEST kapsamında TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Programı Başkanlığı tarafından düzenlenen “Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması”nda birinci olan Antalyalı lise öğrencileri Azra Ayşe Bıçakcı, Hilal Başak Demirel ve Zeynep İpek Yanmaz da dahil oldu.
Heyeti uğurlayan TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanı (BİDEB) Prof. Dr. Ömer Faruk Ursavaş, başkanlık olarak sadece kutuplar üzerine değil çevre, iklim, matematik, fizik, kimya gibi pek çok alanda gençlerin projelerini desteklediklerini belirterek “3 öğrencimiz Türkiye’de ilk olacaklar ve ileride araştırma yapmak için adım atan öğrencilere yol gösterecekler. Projelerini orada yapacaklar ve hep beraber sonuçlarını göreceğiz.” dedi.
Antarktika’ya giden heyette yer alan lise öğrencilerinden Zeynep İpek Yanmaz, “Ekip olarak çok heyecanlıyız aslında. Biz bu projeye Gebze Teknik Üniversitesi’nde bir poster sunumuyla başlamıştık. Orada da hocamıza sunmuştuk. Uzun süreçlerden sonra TEKNOFEST Karadeniz’in sonunda bu fırsatı elde ettik ve projemizi Antarktika’da test edecek olmak bizim için büyük bir gurur.” dedi.
Projeleri ile meşe ağacının uzun kabuk ve meyve kısmını kullanarak nişasta ve selüloz bazlı biyoplastik film ürettikleri anlatan Yanmaz, “Geleneksel plastikler 450 yılda çözülürken bizim plastiğimiz 45 gün gibi kısa bir sürede çözülüyor. Hatta bazik ortamlarda daha hızlı çözülüyor ki okyanus ortamları kısmen bazik, böylece Antarktika’da daha da kısa bir sürede çözülecek ve bizim kullandığımız market poşetlerine göre 20 kat daha dayanıklı bir yapıya sahip.” diye konuştu.
Yanmaz, sefere katılacak ekiple beraber Ayder’de kar eğitimi aldıklarını söyleyerek “Giyimin bile orada nasıl olması gerektiğini öğrendik. Aslında psikolojik olarak da yine aynı şekilde. Aslında tamamen hazır olarak gidiyoruz. Antarktika deyince hepimizin hayali penguenler. Onları tabii ki göreceğiz. Asıl bizim yapacağımız, ürettiğimiz bir plastiğin oradaki çözülme sürecini incelemek. Yani bizim elde ettiğimiz verilerin bölgede de geçerli olup olmadığını görmek, bunu da göreceğiz.” dedi.
Heyette kimler var?
Sefere katılacak bilim insanları, İstanbul Havalimanı (İGA) VIP Terminalinde bir araya geldi. Pasaport işlemlerinin ardından bilim seferine katılan ekip, Antarktika’daki geçici Türk Bilim Üssü’nün bulunduğu Horseshoe Adası’na ulaşmak üzere yolculuğa başladı.
7’nci Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılan bilim insanları, İstanbul-Sao Paulo-Santiago-Punto Arenas-King George rotası üzerinden Antarktika’daki geçici bilim üssüne intikal edecek. 19 Türk’ün yanı sıra 3 yabancı bilim insanı sefere kendi ülkelerinden katılacak. Harita Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı’ndan bilim insanlarının yer aldığı heyette, Anadolu Ajansı’ndan da bir foto muhabiri bulunacak. Heyette Santiago Büyükelçisi Gülcan Akoğuz da yer alacak.
Antarktika ekibi, Şili’ye ait olan ve sefer rotası üzerinde bulunan bir otomatik meteorolojik gözlem istasyonunun bakımını yapacak. Dönüş sırasında 2 Şilili araştırmacıyı ülkelerine götürecek. Ayrıca, Çek Antarktik Seferi’nin kıtaya erişimi için lojistik imkanlarını paylaşacak. Bunun yanı sıra İngiltere’ye ait “Base Y” isimli müze istasyonun kontrollerini sağlayacak. Türk bilim insanlarının bu çalışmaları sefer programını etkilemeyecek.
Heyette yer alan Türk araştırmacılardan biri Beyaz Kıta’ya ulaştığında Çek Antarktik Seferinde bulunan bilim insanlarına katılacak. Yine heyetteki bir Türk bilim insanı da Mart ayında Şili’ye ait Escudero İstasyonunda çalışmalarına katılacak. Bir Türk araştırmacı, halihazırda İspanyol Antarktik Seferi ile birlikte Beyaz Kıta’da bulunuyor. Böylece uluslararası işbirliklerinin gelişmelerinin etkisi seferlerde de görülüyor.