Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde ve TÜBİTAK MAM KARE koordinasyonunda düzenlenen Ulusal Kutup Bilimleri Seferleri başarıyla devam ediyor. Seferlerden elde edilen sonuçlar ile yeni proje fikirlerinin tartışıldığı ve kutup çalışmalarının geleceğinin görüşüldüğü 6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı, Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde(KTÜ) başladı. KTÜ Atatürk Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilen açılış oturumunda sırasıyla KTÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy konuşmalarını gerçekleştirdi. Açılış oturumu TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal’ın çalıştay için hazırladığı konuşmayı içeren video ile sonlandırıldı.
“Farkındalıktan öte zorunluluk”
Çalıştay, konusunda uzman araştırmacıları bir araya getirdi. Çalıştaya bir video ile katılan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, “Kutup bölgelerinde bulunan deniz buzlarının ve buzulların erimesi bizler için bir uyarı niteliği taşımaktadır. Birkaç yıl önce farkındalık odaklı bir süreç yürütülürken, iklim değişikliğinin beraberinde getirdiği güçlüklerle birlikte bu alanda çalışma gerçekleştirmek artık farkındalıktan öte zorunluluk haline gelmiştir.” ifadelerini kullandı.
Mandal, “Dünyanın arşivi kutuplar birbiriyle iç içe şekilde bütün bilim dallarına ev sahipliği yapmaktadır. Yer bilimlerinden yaşam bilimlerine, fiziki bilimlerden uzay çalışmalarına tüm bilim alanları için kutup bölgelerinde yapılacak gözlemler ve alınacak önemli veriler bulunmaktadır. Bu nedenle, kutup bölgelerinde yapılan ve yapılacak çalışmalarda ülkemizin de önde gelen ülkeler arasında olması için çaba sarf ediyoruz.” dedi.
“1995 yılında ülkemiz Antarktika Antlaşmasına taraf olmuş, 2017 yılında ise ilk ulusal bilim seferini gerçekleştirmiştir.” hatırlatmasında bulunan Mandal, “Antarktika özelinde ulaşmak için yoğun emek harcadığımız nihai hedef “Danışman Ülkeler” arasında yer alarak, beyaz kıtanın geleceği hakkında söz sahibi olmaktır. Bu hedef için bugüne dek sizlerle birlikte gerçekleştirdiğimiz kutup araştırmaları çalışmalarında kısa süre içinde önemli mesafeler kat edilmiştir.” dedi.
Mandal, şöyle devam etti: “Kıtada uzun dönemli bilimsel çalışmaların anahtarı niteliğindeki diğer bir önemli husus ise, Antarktika’da kurulması planlanan kalıcı bilim istasyonumuzun hayata geçirilmesidir. Bilimsel araştırma İstasyonumuzun detaylı tasarım aşaması tamamlanmış olup, konuyla ilgili hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi raporu Antarktika Antlaşmalar Sistemi’nde bulunan 53 üye ülkenin olumlu görüşlerini almıştır. Bu istasyonun hayata geçmesi ile birlikte Antarktika’da yapılan araştırma çalışmalarında bir kırılma noktası olacağı ve ulusal kutup bilimleri çalışmalarının hem nicelik hem de nitelik bakımından yükseleceğini öngörüyoruz.”
“TÜBİTAK olarak bilim insanlarımızı birlikte iş yapmaya yöneltmeye çalışıyoruz”
Prof. Dr. Mandal, “Dünya Ekonomik Forumu’nun 2022 yılı raporunda 5-10 yıllık dönemde en büyük tehdit olarak görünen olguların başında ‘iklim eylem başarısızlığı’ geliyor. Onu ‘aşırı hava olayları, biyoçeşitlilik kaybı, doğal kaynak krizleri ve sosyal uyum erozyonu’ izliyor. İklim değişikliği ile mücadele ve uyum için çözüm noktamız var ama çözüm noktamız geleneksel yaklaşımların ötesinde daha fazla bilim ve teknoloji temelli. Geleneksel bilim anlayışı ile yani tek bir bilime odaklanıp sosyal boyutu arka planda bırakacak bir yaklaşımla çözülemez. Yeni bir bilim anlayışına ihtiyaç var. Birlikte çalışma ve birlikte başarma düsturu çerçevesinde disiplinlerarası olarak birlikte iş yapmaya teşvik etmeye çalışıyoruz. Kutup araştırmalarında da bizim yapmak istediğimiz bu. TÜBİTAK olarak bilim insanlarımızı birlikte iş yapmaya yöneltmeye çalışıyoruz.” diye konuştu.
“Genç kutup bilimcileri ile akademisyenlerin bir araya gelmesi heyecan veriyor”
TÜBİTAK kapsamında alanda yapılan çalışmaları paylaşan Mandal, “2018 yılından günümüze TÜBİTAK MAM KARE ile TÜBİTAK ARDEB koordinasyonunda açılan Kutup 1001 ve Kutup Yabancı Araştırma Üssü Katılım Çağrıları kapsamında, bugüne kadar 173 proje başvurusu alındı, 42 proje desteklendi ve 100’ün üzerinde bilim insanı kutup bölgelerinde çalışmalar yaptı. Bu çalışmaların çıktıları olarak toplam 103 yayın ve 36 lisansüstü tez üretildi, ülkemiz kendi kutup bilimcilerini yetiştirmeye başladı.
Ulusal kutup bilimleri faaliyetleri kapsamında, Antarktika kıtasına 2017 yılından bugüne 6 ulusal sefer, Arktik bölgesine ise 2019 yılından bugüne 2 ulusal sefer düzenlendi.
Kutup bölgelerindeki faaliyetlerimizin yanında, çalışmaların kurumsal bir yapıda yürütülmesini için TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) kurularak ülkemizin kutup konusunda odak noktası oldu. Ayrıca, TÜBİTAK BİDEB tarafından düzenlenen 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması ile gençlerin bu alanda çalışmalarının önü açıldı. 2022 yılı 2204-C finalistleri bu yıl çalıştayımızda sunumlarını gerçekleştirecek ve bilim insanları ile fikirlerini tartışacaklar. Genç kutup bilimcileri ile akademisyenlerimizin bir araya gelmesi bizlere heyecan veriyor” ifadelerini kullandı.
“3 öğrencimiz 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferine katılmaya hak kazandı”
Prof. Dr. Mandal, “TEKNOFEST kapsamında düzenlenen 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışmasında birincilik alan projeler arasından yapılan jüri değerlendirmeleri sonrasında seçilen bir proje ve projedeki 3 öğrenci Ulusal Antarktika Kutup Bilim Seferine katılmaya hak kazandı. “Kutup Okyanuslarındaki Mikroplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Milli Biyoplastik Materyal Üretimi” projesini gerçekleştiren Azra Ayşe Bıçakcı, Hilal Başak Demirel, Zeynep İpek Yanmaz Antarktika’ya gidecek.” açıklamasında bulundu.
Mandal, öğrencilerin 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi kapsamında kıtaya gitmeden önce, sefere katılacak bilim insanlarıyla birlikte farklı konularda eğitimler alacağını, Beyaz Kıtada kendi projeleriyle ilgili saha çalışması gerçekleştirerek, geliştirdikleri doğada hızlıca çözünebilen biyoplastiği yerinde test etme olanağı bulacaklarını ifade etti.
Açık bilime verdikleri desteği yineleyen Mandal, “Kutup bölgelerinde ve özellikle Antarktika’da yapılan çalışmalarda uluslararası iş birliği, disiplinler arası projeler ve açık bilim politikası desteklenmektedir. Antarktika Antlaşması bu bağlamda, yapılan bilimsel çalışmaların paylaşılmasına önem atfetmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
İki gün sürecek çalıştayda Anadolu Ajansı, TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü-RUTE, TÜBİTAK MAM ve TÜRKSAT stantlarında yerli ve milli ürünlerin sergileneceğini kaydeden Mandal, “Birinci çalıştayda temeli atılan ve 2018 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yayınlanan Ulusal Kutup Bilimleri Programı (2018-2022) yerine hazırlanan Ulusal Kutup Bilimleri Strateji Belgesi (2023-2035) siz kutup bilimcilerin görüşüne sunulacaktır.” diye konuştu.
“KTÜ olarak bu çalıştaya ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyuyoruz”
Küresel iklim değişikliğinin etkilerinin günlük hayatımızda artık hissedildiğini belirten KTÜ Rektörü Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı kutup çalışmalarının ülkemiz için çok önemli olduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın bu konuya verdiği önemin altını çizen Çuvalcı, KTÜ olarak hem Kutup çalışmalarına hem de çalıştayın düzenlenmesi aşamalarında destek olmaktan oldukça mutlu olduklarını ifade etti.
“Ülkemizin bilim bayrağını uluslararası arenada başarıyla dalgalandırırken görmeyi umuyoruz”
TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy, 2017 yılından bu yana gerçekleştirilen ulusal kutup bilim seferlerinin yanı sıra, düzenlenen çalıştayların bilimsel tartışmalara zemin hazırladığının altını çizdi. Özsoy, bu çalıştayların yeni araştırmacıların yeni fikirleri ortaya koymasını destekleyerek bu alanda ülkemizin bilimsel gelişiminin önünü açtığını belirtti.
Antarktika’nın geleceği konusunda kararların verilmesini sağlayan en önemli öğenin bilimsel çalışmalar olduğunu vurgulayan Özsoy, bu çalışmaları ulusal düzeyden uluslararası camiaya açmanın yolunun ise Antarktika Araştırmaları Bilimsel Komitesi’nden (SCAR) geçtiğini kaydetti.
Açılış konuşmasının devamında, Prof. Dr. Burcu Özsoy Antarktika Araştırmaları Bilimsel Komitesi ve Birleşmiş Milletler Okyanus Yılı hakkında bilgilendirici bir sunum gerçekleştirdi. Bu sene içinde düzenlenen delege toplantısında SCAR Kapasite Geliştirme Başkan Yardımcısı olarak seçilen Özsoy, sunumunda Türk bilim insanlarını gelecekte Antarktika’da uluslararası araştırma projelerinde daha fazla yer almak adına SCAR faaliyetlerini takip etmeye ve çalışma gruplarında etkin şekilde yer almaya davet etti. Özsoy, bu sayede Türkiye’nin bilim bayrağını uluslararası kutup bilimleri camiasında başarıyla dalgalandırırken görmeyi umduğunu belirtti.
6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı bilimsel süreçleri ele alması sebebiyle araştırmacılar, akademisyenler ve öğretmenlere yönelik olarak düzenleniyor. Lisans ve lisansüstü öğrencilerinin de katıldığı çalıştaya bilimsel çalışmalardan ve 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması kapsamında toplam 172 bildiri kabul edildi. Bu bildirilerin 87’si sözlü ve 85’i poster sunum olarak gerçekleştirilecek.