Bioshock Infinite, Amerikan Din Tarihini Anlamsız Bir Kabusa Dönüştürüyor

BioShock bugün, 21 Ağustos 2022’de 15. yıl dönümünü kutluyor. Aşağıda, devamı olan BioShock Infinite’deki dini yorumların yankılanmak için ihtiyaç duyduğu keskinlikten nasıl yoksun olduğuna bir göz atacağız.

Çıkışta BioShock Infinite oynarken, genç bir Mormon olarak aklıma birkaç şey takıldı. Oyunun başlıca kötü adamı ve kült lideri Zachary Hale Comstock, bir tür Brigham Young’dır: Ateşli bir peygamber, gücü elinde tutarken vizyonlar ve kehanetler iddia ediyor. Onun yüzen metropolü Columbia, bir tür Salt Lake City gibidir: hem sığınak hem de hapishane olan bulutların üzerinde acımasız bir başkent. Oyun, tarihi ve kurgusal ilhamların eridiği bir potadan yararlanıyor olsa da, bu paralellikler yaklaşık 10 yıldır aklımda dönüp duruyor. Kreatif direktör Ken Levine adını bile verdi Joseph Smith ve Brigham Young, 2013’teki bir röportajda Comstock için ilham kaynağı oldular. Oyunun kredisine göre, bunlar tam paralellikler yerine mihenk taşlarıdır. Buna karşılık, Comstock ve dininin tasviri kesinlikten yoksundur: Benzerliğe musallat olmaktan ziyade, anlamsız bir karikatür gibi oynuyor. Devrim niteliğindeki Vox Populi ile Comstock’un yüzen şehrinin beyaz mezarları arasındaki oyunun en iyi hatırlanan sahte eşdeğerlerini besleyen bu düzlüktür.

Bu karikatürün bir kısmı, oyunun Comstock’un özel teolojisini açıklığa kavuşturma konusundaki isteksizliğidir. Comstock’un dininin (hiçbir zaman mezhepsel bir unvan almayan) modern mucizelere inandığını, Comstock’un bir melekle konuştuğunu ve bir mucize çocuk doğurduğunu iddia ettiğini çıkarabiliriz. Daldırma yoluyla vaftiz uygular. Beyaz üstünlüğü ve ırkçılık, doktrininin her yönüne dokunmuştur. Kurucu ataları azizlik mertebesine yükseltir. Bu temel özelliklerin yanı sıra, Comstock’un dini için bir bağlam yoktur. Bitişik hareketler veya mezhepler yoktur. Comstock’un peygamber olma yolculuğu vaftizle başlasa da, oyun hangi gruba girdiğini asla netleştirmez. Bu özgüllük eksikliği, Comstock’u herhangi bir belirli tarihsel andan ayırır. BioShock Infinite, politik olarak odaklanmış olsa da, adanmış bir karaktere sahip olan muhafazakar Çay Partisi hareketinden, özellikle de dönemin herhangi bir dini grubundan daha fazlasını çekiyor gibi görünüyor.

Yine de, Utah ve Mormonizm ile paralellikler devam ediyor. Oyun başlamadan önce, Comstock’un yüzen şehri Amerika Birleşik Devletleri’nden ayrıldı. Peygamber Joseph Smith’in 1844’te mafya şiddetinin elinde ölümünden sonra, Brigham Young bir karavanla Utah olacak yere yerleşmeye gitti. Önümüzdeki on yıllar boyunca binlerce Mormon onu takip edecekti. Bölge daha sonra 1850’de ABD’ye katılana kadar Meksika kontrolü altındaydı ve birçok yerli halkın eviydi. Shoshone, Paiute ve Gosute.

Temel fark, elbette, Columbia’nın gökyüzünde yüzen bir rüya şehri olmasıdır. Orada daha önce hiçbir insan yaşayamazdı ve bu nedenle Columbia, ayrılmış bir Amerika Birleşik Devletleri’nin sosyopolitik yapısını dayatmak yerine ithal ediyor. Wounded Knee’deki katliam oyunun konusuna dahil olsa da, seslendirilen yerli karakterler yoktur ve propaganda müzesi düzeyinde yalnızca ırkçı karikatürler görünür. Kasıtlı olsun ya da olmasın, yüzen şehir, oyunun sömürge işgali sorununu büyük ölçüde ortadan kaldırabileceği anlamına gelir.

Columbia’nın alt sınıfları açıkça köleleştirilmese de, ayrılıyor ve aşırı çalışıyorlar. Columbia’nın ABD’den ayrılması, onun kurumsal ırkçılığın “daha aşırı” biçimlerini uygulamasını sağlıyor. Tarihte, Mormonlar getirdi ABD’den Utah’a kölelik. Üç köleleştirilmiş adam–Hank Galler, Oscar Smith ve Yeşil Flake–Brigham Young’ın partisiyle Salt Lake Valley’e geldi. Utah’ta kölelik, topraklarda yasaklanana kadar köleleştirilmiş bir nüfus vardı. Bu nedenle, Utah’daki köleliğin tarihi, temelde ABD’nin korkunç uygulamaya verdiği destekle bağlantılıdır. BioShock Infinite, Columbia’yı Amerika Birleşik Devletleri’nden aşırılıkçı bir sapma olarak konumlandırsa da, Utah’ın Mormon yerleşimi en iyi şekilde, ABD’nin yayılmacı sömürgeciliğinin özel bir örneği olarak anlaşılır.

Columbia, ana iki fraksiyonun dışında tuhaf bir şekilde birleşmiş durumda. Devrimci Vox Populi’ye ya da Comstock’un Columbia’sına tam olarak uymayan insanlar var, ancak bunlar çok az. Mormonizm, tersine, ilk yıllarında bile, bir bölünme ve bölünme telaşına maruz kaldı. Her Mormon Utah’a gitmedi. Illinois’de kalanlardan bazıları kendi kiliselerini kurdular. Joseph Smith’in oğlu Joseph Smith III önderliğinde. Salt Lake City’deki kilise, Washington’un baskısı nedeniyle çok eşlilik uygulamasına son verdiğinde, devlet olmanın yolunu açmak, kilise çokeşlilerin toplu bir göçüne maruz kaldı. Mesele şu ki, Hristiyanlık, diğer herhangi bir anlam oluşturma alanı kadar, yandaşları arasında bile tartışmalıdır. BioShock Infinite, Amerikan Hristiyanlığını tanımlayan bölünmelerin ve çatışmaların yanından geçtiği için, başarısızlıklarına dair bütünsel bir eleştiri sunamaz.

Açık olmak gerekirse, buradaki sorun “tarihsel doğruluk” veya “konuya saygı” eksikliği değildir. BioShock Infinite baştan sona bilim kurgudur; alternatif bir dünyayı temsil etmeyi amaçlamaktadır. Ek olarak, Mormonizm ve Amerikan Hristiyanlığı gibi kitlesel kurumlar da darbe alabilir. Ancak, gerçek tarih ve kurgu arasındaki bu boşluklar, Comstock’un inancını gerçek dünyadaki gruplardan uzaklaştırmaya hizmet eder. Ortaya koyduğu eleştiri, özgünlükten ve ısırmadan yoksundur. Hangi rezonansa sahip olabileceği gerçek inançtan yoksundur. Aslında, oyun ne kadar uzun sürerse, Comstock’un dini, oyunun içsel mitolojisi, boyutlar arası drama ve alternatif benliklere olan ilgisinin arka planı hakkında o kadar fazla olur.

Comstock ve ekibin net ilham noktaları olsa da, Daisy Fitzroy liderliğindeki Vox Populi, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde herhangi bir gerçek devrimci ana tutarlı bir benzerlik göstermiyor. Onlara Anarşist denir, ancak anarşizmin aksine, gelecekteki bir dünya için bir vizyonları yoktur. Aldıkları tek şey sloganlar ve kan. Oyun sonunda onları çok şiddetli olarak etiketler ve devam eder. BioShock Infinite’in “Comstock ve Fitzroy arasındaki tek fark, adı nasıl yazdığınızdır” gibi bir ifadeye varabilmesinin yolu bu ideolojik kaprislerden geçiyor. Örneğin, Columbia’nın dini sanatının asla tasvir etmediğini söylüyor. İsa ve haç. Oyunun Ku Klux Khan’ı bile beyaz yerine koyu mor renkte giyinmiş. Ayrıca Fitzroy’un, Comstock’tan bile daha fazla, hiçbir yerden gelmediğini ve gerçek dünya tarihiyle net bir bağlantısı olmadığını söylüyor.

Burada açılması gereken çok şey var gibi görünebilir ve bir anlamda var. Amerikan Hıristiyanlığının, hatta özellikle Mormonizmin tarihi, bu ülkenin tarihinin ağırlığını ve kanını taşır. Ancak BioShock Infinite, bu tarihi, ağırlığını veya kanını çağrıştırmaz. Daha ziyade, solmuş karikatürle, gerçek anlamda gücendirmek ya da yankı uyandırmak için fazlasıyla kurgusal, bencil ve mesafeli bir Hıristiyanlık vizyonuyla yetinir.