Önümüzdeki üç gün boyunca NASA, devasa yeni roketi Uzay Fırlatma Sistemi ile ayrıntılı bir kostümlü prova düzenliyor – araç ilk kez fırlatıldığında ajansın gerçekleştirmesi gereken tüm önemli adımları uyguluyor. Bu, roketin gelişimi için önemli bir kilometre taşı ve aracın bu yaz bir ara uçmaya hazır hale gelmesi için geçmesi gereken son büyük testlerden biri.
Uzay Fırlatma Sistemi veya SLS, ajansın insanları ve kargoyu derin uzaya taşımak için tasarlanmış yeni amiral gemisi roketidir. NASA’nın Artemis programında, ajansın 2020’lerin ortalarına kadar ilk kadını ve ilk renkli insanı Ay’a gönderme girişiminde başrol oynaması gerekiyordu. Ay’ın ötesindeki yörüngelere yaklaşık 60.000 pound kargo kaldırabilen SLS, NASA’nın Ay yüzeyine bağlı gelecekteki astronotları taşıyacak olan Orion adlı yeni mürettebat kapsülünü başlatmak için tasarlandı.
Ancak tüm bunlar olmadan önce SLS’nin başlatılması gerekiyor. Artemis I adlı ilk uçuşu aynı zamanda bir prova niteliğindedir. Roket Orion’u fırlatacak – içeride herhangi bir mürettebat olmadan – Ay çevresinde dört ila altı haftalık bir görevde, aracın yeteneklerini sergiliyor. Ama önce o NASA, ıslak elbise provası olarak bilinen fırlatma aşamasına kadarki tüm adımlardan geçmek istiyor. “Islak” terimi, NASA uçuş kontrolörlerinin, fırlatma gününde yapacakları gibi, roketin tanklarını ultra soğuk sıvı iticiyle doldurmayı bile, tüm fırlatma geri sayımından geçmeyi planladıkları gerçeğini ifade eder. NASA’nın Artemis fırlatma direktörü Charlie Blackwell-Thompson, “Fırlatma geri sayımını yakından takip ediyor” dedi. prova hakkında bir basın toplantısı sırasında. “Birkaç küçük fark var, ama aslında küçükler.” Tabii ki temel fark, geri sayımın gerçekte T-eksi sıfıra ulaşmayacağı ve dolayısıyla gerçek bir fırlatma olmayacağıdır.
Bu, yapımında neredeyse on yıl olan bir test. NASA ve ana yüklenicisi Boeing, 2010’ların başından beri SLS üzerinde çalışıyor ve bu süreçte birçok gecikme ve maliyet aşımları yaşandı. SLS roketi nihayet 17 Mart’ta NASA’nın ikonik Araç Montaj Binasından çıktı, tamamen istiflendi ve Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ndeki ana fırlatma rampasına yavaş yavaş yol aldı. LC-39B olarak adlandırılan fırlatma rampası, bir Apollo fırlatmasının yanı sıra Uzay Mekiğinin birden fazla fırlatılması için kullanıldı.
Şimdi burası SLS’nin ana evi olacak ve NASA, SLS’yi çevreleyen altyapının ilk kez birlikte çalışabilmesini sağlamak istiyor. Bu, fırlatma sırasında roketi stabilize etmek için kullanılan devasa mobil fırlatma platformu gibi tüm yer destek sistemlerini ve ayrıca kriyojenik iticiyi rokete yönlendirmek için kullanılan çeşitli tankları ve yapıları içerir. NASA’da ortak keşif sistemleri geliştirme müdür yardımcısı Tom Whitmeyer, basın toplantısında, “Mobil başlatıcıda çalışması gereken binlerce bileşen var” dedi.
Teknolojiyi test etmenin yanı sıra NASA, büyük uçuş kontrolörleri ordusunun yeteneklerini de test ediyor. Bu, herkes bu ekipmanla ilk kez çalışacağı ve bu prosedürlerden geçeceği için, çözülmesi gereken birkaç pürüz olması gerekir.
İşler bu öğleden sonra 17:00 ET’de başlayacak, fırlatma ekibi istasyonlarına ulaştığında. Kısa süre sonra uçuş kontrolörleri hem SLS’yi hem de Orion’u çalıştıracak. Ancak heyecan, ekibin araca yakıt doldurmaya devam etmeye hazır olup olmadığına karar verdiği 3 Nisan Pazar sabahına kadar başlamaz. Bunun için “gidiyorlarsa”, SLS’nin tanklarını kriyojenik sıvı oksijen ve sıvı hidrojenle doldurmaya başlayacaklar ve itici gaz kaçınılmaz olarak kaynadıkça gün boyunca tankları doldurmaya devam edecekler.
Yakıt doldurduktan sonra, uçuş kontrolörleri önceden belirlenmiş bir “fırlatma” süresine kadar geri sayım yapacak ve sonunda terminal sayısına ulaşacaktır. T eksi sıfırdan sadece altı dakika önce, destek ekipleri Orion’u dahili güce ve ardından roketin kendisine geçirecek. Geri sayım T-eksi 33 saniyeye kadar devam edecek ve bu noktada ekipler fırlatmayı manuel olarak kesecek. Ardından, geri sayımın son bölümünden tekrar geçmeye çalıştıklarında bir geri dönüşümden geçecekler ve fırlatma gününde bir gecikme olması durumunda ekibin ikinci bir fırlatma denemesi yapma yeteneklerini test edecekler. Yine, terminal sayımından geçecekler ve sonunda tekrar kesmeden önce T-eksi 10 saniyeye ulaşacaklar.
nasıl takip edilir
Testi takip etmek isteyenler için NASA, testle ilgili ayrıntılı güncellemeler sağlamayı planlıyor. Artemis blogubirlikte Twitter’da gönderiler sağlamak. SLS roketinin canlı görüntüleri NASA’nın YouTube kanallarından birinde yayın yapın.
Bununla birlikte, biraz tartışmalı bir hareketle NASA, prova için geri sayım döngüsünün canlı yorumunu veya canlı sesini sunmayacak. Ajans, ITAR’ın veya Uluslararası Silah Ticareti Yönetmeliği’nin kapsamına giren roketlerin nasıl çalıştığıyla ilgili bilgilerin yayınlanmasıyla ilgili kısıtlamalara atıfta bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından uygulanan ITAR, silah yapmak için kullanılabilecek belirli teknolojilerin ihracatını kontrol etmek için kullanılıyor. Tipik olarak, bir teknoloji ABD Mühimmat Listesi olarak bilinen listede yer alıyorsa, o teknolojiyi yabancı bir ülkeye veya yabancı uyruklu bir ülkeye ihraç edemezsiniz ya da bunu yapmak için onay almanız gerekir.
Roket yapımında kullanılan teknolojilerin çoğu aynı zamanda nükleer bomba taşıyabilen kıtalararası balistik füzeler oluşturmak için de kullanıldığından, roketler ABD Mühimmat Listesinde yer almaktadır. NASA, SLS roketini başka bir ülkeye fiziksel olarak ihraç etmeyi planlamasa da, ITAR ayrıca “teknik veriler” olarak bilinenlerin – temel olarak roketleri yapmak ve çalıştırmak için kullanılan planlar ve diğer bilgilerin – yayınlanmasını da düzenler.
SLS ile ilgili olarak, NASA, düşmanların bu bilgileri kendi silahlarını oluşturmak için kullanabileceğinden, geri sayım dizisi hakkında değerli bilgiler yayınlamaktan endişe duyduğunu söylüyor. Whitmeyer, “Tipik olarak aradıkları şey zamanlama ve sıralama verileri, akış hızları, sıcaklıklar ve belirli görevlerin ne kadar sürede tamamlandığıdır” dedi. “Bu, diğer ülkeler tarafından önemli bilgi olarak kabul ediliyor. Bu nedenle, özellikle ilk defa veri paylaşırken çok dikkatli olmalıyız.”
Birkaç nedenden dolayı meraklı bir pozisyon. Birincisi, SLS sıvı yakıtlarla çalışırken, bugünlerde çoğu ICBM katı yakıtlarla çalışıyor. Ayrıca, SpaceX ve United Launch Alliance gibi ticari şirketler (her ikisi de uzay gemilerinde sıvı itici gaz kullanır), son on yılda ITAR’a zarar vermeden geri sayımlarını halka açık hale getirdiler. ITAR içinde, yönetmelikler, zaten kamuya açıksa teknik verileri yayınlamak için istisnalar olduğunu söylüyor.
Aegis Ticaret Hukuku’nda ITAR konusunda uzmanlaşmış bir avukat olan Jack Shelton, “Sıvı roket yakıtının varlığı, herhangi bir sayıda patent başvurusunda ve yayında bulunabilir,” diye yazıyor. Sınır bir e-postada. “Ancak SLS ile ilgili olarak kamuya açık olmayan pek çok başka bilgi parçası da var. Bunların çoğu, ABD hükümetinin Çin’in eline geçmesini istemeyebileceği teknolojik sırlardır.”
NASA, ajansın Uzay Mekiği’ni başlatmasından bu yana ITAR kısıtlamalarının daha katı hale geldiğini belirtiyor. Ayrıca tamamen NASA’nın Dışişleri Bakanlığı’ndan bu tür teknik verileri halka açıklamama konusunda yeni bir talimat alması mümkün. Teknik veriler için bir tanım olabilir, ancak yine de oldukça belirsizdir ve her zaman yoruma tabidir ve kesinlikle güncel olaylara ve gelişen teknolojilere dayalı olarak gelişebilir. Dışişleri Bakanlığı’nın kapsamına girdiğine karar verdiği bilgileri yayınlarsa ajansın başı belaya girebilir. ITAR.
NASA ayrıca, SLS’nin çok yeni olduğu gerçeğiyle ilgili kamuya açık bilgi eksikliğini suçluyor, ancak ajans, havadan karaya iletişimi yayınlayarak, fırlatacağım nihai Artemis için kapsamını genişletmeyi planlıyor. “Aslında ihracat kontrol görevlileriyle konuşacağız ve onlarla kabul edilebilir veriler olduğunu düşündüğümüz şeyleri paylaşacağız ve sonra onlar bunun kabul edilebilir veriler olduğunu doğrulayacaklar ve umarız lansmana vardığımızda, Gerçekten iyi bir anlayışa sahip olacağız,” dedi Whitmeyer.
Bu hafta sonu için, sıkı hayranlar güncellemeleri çevrimiçi olarak takip edebilir. Aynı zamanda, Artemis I fırlatıldığında kesinlikle fazla mesai yapacak olan NASA’nın sosyal ekibi için bir kostümlü prova.