V838 Mon spektrumunun SOFIA FORCAST ölçümleri (turuncu) ve 50:50 (sarı) silikat-alümina oranına sahip SOFIA verilerinin en uygun bileşik modeli, Hubble Space tarafından elde edilen V838 Mon görüntüsünün üzerine yerleştirilmiş Işık yankısını aydınlatan çevresel malzemeyi gösteren teleskop. Kredi: V838 Pzt: ESA/Hubble & NASA; Spektrumlar: Woodward ve ark.
Evrende gördüğümüz her şey geçmişin bir anlık görüntüsüdür: Işık teleskoplarımıza ulaşmak için zaman alırken, gözlemlediğimiz sistem gelişmeye devam ediyor ve sonunda gördüğümüz şey, tarihinde bir an. Bir nesneyi on yıllar boyunca yeniden ziyaret ederek, yalnızca geçmişine bakmakla kalmayıp, tarihinin gelişimini de izleyebiliriz.
Son gözlemlenmesinden 11 yıl sonra ve yıldız birleşmesinin gerçekleşmesinden 17 yıl sonra, SOFYA Dünya’dan yaklaşık 19 bin ışıkyılı uzaklıkta bir ikili yıldız sistemi olan V838 Monocerotis’e veya V838 Mon’a baktı ve makyaj sırasında bir anlık görüntü yakaladı. Bu, sistemin toz kimyasının, özellikle son on yılda, birleşmeyi takiben yaklaşık yirmi yıl boyunca önemli ölçüde değiştiğini doğruladı. Bu, aksi takdirde bakamayacağımız bir tarih sağladı ve evriminin arkeolojik bir görünümünü sundu.
V838 Mon oldukça parlak olduğundan ve diğer teleskopları doyurabildiğinden, SOFIA, bu toz sürecini izlemek için gereken kızılötesi dalga boylarında onu gözlemleyebilen tek gözlemevidir. Araştırmacılar, SOFIA’nın düşük çözünürlüklü spektroskopisine ve parlak nesnelerin derin görüntülenmesine izin veren FORCAST kamerasını kullandılar.
Minnesota Üniversitesi’nden astrofizikçi ve gözlemi açıklayan makalenin başyazarı Charles Woodward, “Olması beklenen nesnelerde bu toz dönüşümünün ilerlemesini görmek çok nadirdir” dedi. “Birini yakalamak oldukça havalı.”
NASA’nın SOFIA 747’si için bir Armstrong F/A-18 uçuş güvenliği ve fotoğraf takibi. Kredi: NASA / Jim Ross
Birleşme sonucunda atılan malzeme, kendi erken güneş sistemimizin nasıl evrimleştiğine dair ipuçları sağlayabilir. Toz yoğuşmasının başlangıçta bir sıcak gaz fazında bulunan malzemeden nasıl oluştuğunu anlamak, Dünya gibi kayalık gezegenlerin genç yıldızları çevreleyen gaz ve döküntülerden nasıl oluştuğuyla ilgilidir.
Woodward, “Bu küçük, mikron boyutlu malzeme parçaları, sonunda oturduğumuz gibi gezegenlere dönüşüyor” dedi.
Bunun gibi toz oluşturmaya elverişli ortamlarda, farklı malzemelerin bir araya gelme ve yoğunlaşma şekli, nihai ürünün jeolojisini etkiler. Bu, özellikle kimyasal olarak aktif olan ve çevresindeki oksijeni hızla tüketebilen alüminyum söz konusu olduğunda geçerlidir. V838 Mon’da, tozun kimyasal bileşimi, 2008’de esas olarak alümina bileşenlerinden oluşurken, oksijen komşularıyla alümina bağı olarak silikatların hakim olduğu bir yapıya dönüşmüştür. Özellikle, bu ilerleme gerçek zamanlı olarak görülebilir.
Woodward, “Bunun nasıl çalışması gerektiğine dair teorik yoğunlaşma dizilerine bakarsak, bu, bu hipotezleri test edebildiğimizin bir örneğidir” dedi.
Çoğu astronomik olay milyonlarca yıllık bir zaman ölçeğinde meydana gelse de, bu, insan zaman ölçeğindeki astronominin bir örneğidir ve bize çok kısa bir sürede çok büyük değişikliklerin meydana gelebileceğini hatırlatır.
“Genellikle insanlar astronomi hakkında düşündüklerinde, işler durağandır ve gerçekleşmesi milyonlarca ve milyarlarca yıl alır. Bu, kaynağın evrim geçirdiği göz açıp kapayıncaya kadar oldu” dedi Woodward. “Bazı astrofiziksel fenomenler gerçekten dinamiktir.”
Referans: CE Woodward, A. Evans, DPK Banerjee, T. Liimets, AA Djupvik, S. Starrfield, GC Clayton, SPS Eyres, RD Gehrz ve RM Wagner, “The Infrared Evolution of Dust in V838 Monocerotis”, 7 Ekim 2021, Astronomi Dergisi.
DOI: 10.3847/1538-3881/ac1f1e
SOFYA ortak bir projedir. NASA ve DLR’deki Alman Uzay Ajansı. DLR, görev için teleskop, planlı uçak bakımı ve diğer desteği sağlar. NASA’nın California Silikon Vadisi’ndeki Ames Araştırma Merkezi, SOFIA programını, bilimini ve misyon operasyonlarını, merkezi Columbia, Maryland’de bulunan Üniversiteler Uzay Araştırmaları Derneği ve Stuttgart Üniversitesi’ndeki Alman SOFIA Enstitüsü ile işbirliği içinde yönetmektedir. Uçak, NASA’nın Palmdale, California’daki Armstrong Uçuş Araştırma Merkezi Binası 703 tarafından bakım ve işletmektedir.